Kiedy myślę „baśń”, do głowy przychodzą mi takie motywy jak: księżniczka osierocona przez matkę, okrutna i zawistna macocha, zła wiedźma, przystojny książę i miłość od pierwszego wejrzenia, dla której trzeba coś poświęcić. Wszystkie te wielokrotnie powtarzane i analizowane historie niewiele mają nam dziś do zaoferowania. Zestarzały się.

Melissa Albert sięgnęła po ten klasyczny (by nie powiedzieć: niedzisiejszy) gatunek i zaserwowała nam zupełnie odmienne historie. „Opowieści z Uroczyska” to zbiór dwunastu baśni, których bohaterki są silne, odważne i gotowe na wiele, by ocalić siebie lub tych, których kochają. Poznamy dziewczynę zostawioną na pewną śmierć, czekającą na okazję do zemsty. Niechcianą i niekochaną księżniczkę, którą wydają za pierwszego lepszego, byle się jej pozbyć. Zastraszoną kobietę, która wiernie sprowadza kolejne żony swojemu okrutnemu mężowi. Dziewczynkę, która dzielnie podróżuje na koniec świata, chcąc ratować matkę, która ją porzuciła. Zdesperowaną kobietę, która potrafi zabić, byle mieć dziecko. Dziewczynę stworzoną po to, by stała się idealną, posłuszną żoną…

Autorka, korzystając z baśniowego kostiumu, pokazuje, na ile sposobów dziewczęta i kobiety są kontrolowane przez mężczyzn. Egoistycznych mężczyzn, którzy uważają, że kobiety istnieją wyłącznie dla ich rozrywki i korzyści. Traktują je jak przedmioty, swoją własność, z którą mają przyrodzone prawo zrobić, co im się spodoba. Tymczasem stworzone przez Albert bohaterki wykazują się nie lada odwagą, sprzeciwiając się przeznaczonym im, ściśle określonym rolom. Najdobitniej pokazują to opowiadania „Panna ze skóry obdarta” i „Mechaniczna panna młoda” – ze wspaniałymi, satysfakcjonującymi zakończeniami.

Jeszcze jedna rzecz odróżnia te baśnie od klasyków: w większości kobiety są w nich sojuszniczkami, wspierają się i pomagają, jak mogą. Ich okrucieństwo zawsze jest skutkiem działań krzywdzących je mężczyzn. Nieczułego ojca, który porzuca córki albo je sprzedaje. Nieznoszącego sprzeciwu księcia. Niewiernego króla bawidamka. Przekonanego o swojej nieomylności drwala. Okrutnika doprowadzającego kolejne żony do śmierci. Opowieści są przesycone nierównością, despotyzmem, seksizmem i przemocą. Autorka do cna wykorzystuje możliwości, jakie daje jej baśniowa formuła. Nie osiągnęłaby takiego efektu nawet w reportażu.

„Opowieści z Uroczyska” to fantastyczna, wciągająca literacka podróż. Wyobraźnia autorki zadziwiała mnie na każdej stronie. Wykreowała ona niesamowite postacie, historie i klimat. Powieść zaliczam do czwórki najlepszych książek, jakie czytałam w tym roku.

Ewa Jemioł