„Wystarczyły dwa dni nacisku. Nie wiedziałam, czy to kolejne z wielu odwiecznych osiągnięć Kościoła katolickiego, czy po prostu siła charakteru matki Guillerminy. Najciekawsze, że nie wiedziałam, czy cieszyć się, czy też nie z takiego obrotu rzeczy. Z jednej strony ta tajemnicza sprawa nie przestawała mnie dręczyć. Z drugiej, mieliśmy do czynienia z morderstwem, które najprawdopodobniej okaże się piekielnie trudne do wyjaśnienia”.

Do tej pory nie miałem raczej styczności z literaturą hiszpańską. Kryminały kojarzyły mi się głównie ze Skandynawią – wszak to tam króluje ten gatunek. Tym bardziej byłem więc ciekawy książki pt. „Milczenie krużganków”. Jej autorką jest Alicia Giménez-Bartlett, doktor literatury i wykładowca na uniwersytecie w Barcelonie.

„Milczenie krużganków” to już ósmy tom cyklu poświęconego parze detektywów. Inspektor Petra Delicado i jej podwładny Fermín Garzon tym razem mają wyjaśnić niezwykłą zbrodnię. Ofiarą jest mnich, który w żeńskim klasztorze dokonuje konserwacji szczątków błogosławionego. Relikwie również znikają.

Detektywi wkraczają w nieznany im świat. Świat klasztorów, mnichów, świętych. Oboje czują się w nim obco i niepewnie. Wydarzenia obserwujemy z perspektywy Petry, która jest narratorem w powieści. Jest to udany zabieg autorki. Dzięki niemu wraz z policjantką krok po kroku prowadzimy śledztwo. Nie pomaga jej w tym skomplikowana sytuacja rodzinna. Ma trzeciego męża, a mąż ma dzieci z poprzedniego związku. Petra stara się godzić zaangażowanie w pracy z życiem rodzinnym, co wcale nie jest łatwe.

Jednocześnie dochodzenie się komplikuje. Okazuje się, że morderstwo może mieć coś wspólnego z wydarzeniami Tragicznego Tygodnia z 1909 roku, kiedy to wybuchły bunty przeciwko Kościołowi. Tym samym czytelnik – oprócz zagadki kryminalnej – dostaje solidną porcję wiadomości z historii Hiszpanii. Historii, która jest trudna i tragiczna zarazem. Detektywi ze zdumieniem stwierdzają, że historia wciąż dzieli społeczeństwo i wywołuje żywe emocje u ludzi. Zupełnie tego nie rozumieją. Żyją tylko teraźniejszością. Dla nich pojęcia, takie jak historia, Bóg, Kościół, są synonimem zabobonu i zacofania. To rzeczywistość, której zupełnie nie rozumieją. Wręcz ją wyśmiewają.

Czytając tę książkę, trudno się oprzeć wrażeniu, że pod pewnymi względami sytuacja w Polsce jest podobna do tej opisanej przez autorkę. W naszym kraju również są ludzie, dla których Bóg i historia to przeszłość, nad którą nie warto rozmyślać. Jednocześnie dla dużej części społeczeństwa są to rzeczywistości, które kształtują ich życie. Stąd też ciągłe podziały i napięcie.

Jednocześnie muszę stwierdzić, że książka jest napisana z pozycji wrogiej Kościołowi. Jego istnienie jest przedstawione jako niepotrzebne, służące jedynie bogatym i będące przeszkodą na drodze do nowoczesności. Autorce zdarzają się także błędy w terminologii kościelnej, na czele z tym, kiedy pisze, że biskup udziela błogosławieństwa „urbi et orbi”. Wyjaśnijmy, że błogosławieństwa takiego udziela tylko Ojciec Święty i to zaledwie kilka razy w roku.

„Milczenie krużganków” to dobry kryminał. Zagadka jest naprawdę intrygująca, a zakończenie nieoczekiwane. Po lekturze nasunęła mi się jeszcze pewna refleksja. Zaskakujące jest, jak bardzo historia rzutuje na współczesność. Jak bardzo potrafi rozpalać emocje, mimo upływu lat. Dlatego tak ważne jest dobre jej poznanie, aby nie dać sobą manipulować. W kontekście tego, co się współcześnie dzieje w Polsce, słowa te tym bardziej są aktualne.

Wojciech Sobański