Książka jest próbą przedstawienia zagadnień związanych z logiką praktyczną, sztuką argumentacji, prowadzenia dyskusji/sporów (erystyki) oraz retoryki. Napisana została przez matematyka i logika, więc jej treść jest bardzo precyzyjna (w języku statystyki matematycznej – dokładna). Nie uskutecznia więc on jałowego, filozoficznego dyskursu na jej kartach – tylko konkrety.
Autor wykazał się wyjątkowo dobrą, znajomością typowo humanistycznych zagadnień, których elementami są takie „nauki” jak filozofia, językoznawstwo (lingwistyka) retoryka/erystyka i sztuka argumentacji, które przedstawione zostały w sześciu rozdziałach, stanowiących główną i prawie całą objętość książki. Na końcu książki znalazł się Dodatek „Logika formalna”, w którym zwięźle scharakteryzowane zostały elementarne zagadnienia logiki formalnej, to jest semantyczne (zero-jedynkowe/matrycowe) i aksjomatyczne (syntaktyczne, w aksjomatyce Hilberta-Bernaysa) ujęcie klasycznego rachunku zdań i predykatów, co pozwala na zaniechanie sięgania do książek przeznaczonych stricte do nauki logiki formalnej/matematycznej.
Trochę dziwi mnie krytyka logiki formalnej przez autora, który to logikiem jest, w zastosowaniach jej do wnioskowań/rozumowań w języku naturalnym (potocznym), a przede wszystkim matematycznych. O ile z pierwszym poglądem powyższego zdania mógłbym się zgodzić, w związku z intensjonalną cechą języka naturalnego i jego nieostrością znaczeń, to zdecydowanie nie zgodzę się z tym drugim, choć zdaję sobie sprawę, że typowe dowody matematyczne często odbiegają od pełnych, długich i żmudnych do wyprowadzania formuł, w których używa się rachunku zdań i rachunku predykatów, co ma to na celu ich skrócenie oraz zmniejszenie skomplikowania i tak trudnych już zagadnień.
Za bardzo trafne uważam umieszczenie ciekawych łamigłówek logicznych, które pozwalają na pewną weryfikację przyswojonego materiału.
Bardzo nie podoba mi się natomiast wyrażanie w książce własnych poglądów politycznych i religijności autora. Mógłbym zrozumieć, że jako przykłady prowadzenia sporów/dyskusji (erystyki) autor podaje przykłady takie jak wiara-niewiara w boga, za i przeciw aborcji, za i przeciw komunizm-demokracja oraz przytacza obustronne argumenty każdego ze stanowisk, to stawanie po jednej ze strony w tychże sporach, sugerując czytelnikowi określone stanowisko uważam za, co najmniej, niestosowne, a już na pewno za nieprofesjonalne. Szczególnie jeśli dotyczy to książki o rozumowaniach, wyciąganiu wniosków, gdzie nie można podążać ślepo wyłącznie za jedną, sugerowaną i w mniemaniu autora słuszną, ideologią, bo jest to droga do indoktrynacji, a nie analiza wszystkich możliwości celem wyciągnięcia z nich wniosków, na końcu przedstawienie własnej argumentacji za wybranym poglądem/stanowiskiem. Bardzo razi mnie stosowanie w książkach naukowych, względnie popularnonaukowych stosowanie tego typu zabiegów, które sprzeczne są z założeniami neutralności metod naukowych, nawet tych humanistycznych, których za naukę raczej nie uważam. Bardzo podobna sytuacja miała miejsce w recenzowanej przeze mnie książce "Logika elementarna" R. Piotrowskiego.
Poniżej wymienię fragmenty zdań z książki , które uważam za błędne bądź niestosowne, a tam gdzie to konieczne dodam komentarz z uwagami:
• str. 51.: „… wątki uboczne…”; powinno być: „… wątki poboczne…”
• str. 65.: „… logika formalna nie ma żadnych zastosowań w praktyce rozumowaniach matematycznych i dotyczy wyłącznie rozumowań dedukcyjnych…”; jest to nieprawdą, w matematyce stosuje się również wnioskowania/rozumowania indukcyjne, np. aksjomat indukcji w pozalogicznych aksjomatach arytmetyki Peana liczb naturalnych
• str. 65.: „… w matematyce nie istnieją żadne zasady i reguły logicznego myślenia…”; jest to nieprawdą, to właśnie logiczne myślenie/rozumowanie, min. dzięki logice formalnej (matematycznej) pozwoliło osiągnąć jej wyjątkową ścisłość i dokładność
• str. 104.: „… istnieje niewątpliwa relacja pomiędzy decyzją o zostaniu księdzem, a empatią wobec ludzi…”; czyżby? Jak ma się to do ukrywania i niekarania sprawców pedofilii kościoła rzymskokatolickiego?
• str. 124.: „… platonizm matematyczny kłóci się ze współczesnym zdrowym zdrowym rozsądkiem…”; Czyżby? Sam K. Gödel podkreślał, że odkrycie przez niego dwóch przełomowych twierdzeń: o niezupełności Peana arytmetyki liczb naturalnych (i systemów bogatszych) oraz niedowodliwości jej niesprzeczności w niej samej, wynikało z jego platonistycznego podejścia do logiki i matematyki
• str. 133.: „… wszystkie definicje odnoszące się do rzeczywistości są nieścisłe…”; również jest to nieprawdą, w skali makroskopowej np. równania pola grawitacyjnego Einsteina są w pełni ścisłe
• krytyka aborcji i homoseksualizmu, str. 137. i 138., 209.; choć gejem/lewakiem nie jestem, a jedynie zwolennikiem neutralności i szacunku światopoglądowego w tego typu publikacjach
• krytyka komunizmu, str.: 149., 163., 170., 211., 216.; tutaj nie ma sytuacji zero-jedynkowej, czarne-białe: komunizm – zły, demokracja – dobra
• str.: 218.: „… komuniści kradną…”; to stwierdzenie chyba nie wymaga komentarza
• str. 169.: „… zdanie syntezujące…”; I. Kant nie używał terminu zdanie syntezujące, ale syntetyczne (a priori)
• str. 173.: „… demokracja to najlepsza strategia zachowania pokoju na świecie…”; na przykładzie Stanów Zjednoczonych Ameryki, uważanych za ostoję demokracji, stwierdzenie to jest zupełnie nieprawdziwe (inwazja na Wietnam, wojna w Zatoce Perskiej, inwazja na Irak i Afganistan) gdzie pod płaszczykiem demokracji kryły się wyłącznie interesy narodowe, tj. finansowe, tego państwa, a nie idea zaprowadzania wolności i demokracji na świecie
• str. 177.: „… eutanazja to destrukcja społeczeństwa…”; czyżby bardziej humanitarne byłoby powieszenie się samobójcy w domu, od świadomego zażycia śmiertelnej tabletki w szpitalu/domu pod nadzorem lekarza przy obecności rodziny, albo pozwolenie na powolne umieranie nieuleczalnie chorym w ogromnym cierpieniu?
• str. 261-266: polemika w listowna W. Siły-Nowickiego i J. Tischnera, gdzie ten drugi zamiast merytorycznych argumentów stosuje opisane w książce sztuczki erystyczne, a któremu to autor przyznaje „wygranie” tejże dyskusji
• str. 290., jest: „… ze zdania fałszywego można wywnioskować można każde zdanie…”; ze zdania fałszywego może, co najwyżej, wynikać, a nie „można wywnioskować” każde zdanie, autor pomylił, nie wiem czy świadomie, wynikanie (implikację materialną) z regułami wnioskowania (inferencji), do których należą reguła odrywania (czyli dedukcja), reguła podstawiania, reguła zastępowania definicyjnego, prawa 𝑚𝑜𝑑𝑢𝑠 𝑡𝑜𝑙𝑙𝑒𝑛𝑑𝑜 𝑡𝑜𝑙𝑒𝑛𝑠 (sprowadzenie do sprzeczności) i wnioskowaniem indukcyjnym
• str. 290., jest: „(𝑝∨𝑞)∧~(𝑝∨𝑞)”; powinno być: „(𝑝∨𝑞)∧~(𝑝∧𝑞)”
• str. 294., jest: „… prawami logicznymi są 𝑝⇒(𝑝⇒𝑞)...”; formuła ta nie jest prawem (tautologią) rachunku zdań, tym samym powinno być: „... prawem logicznym nie jest 𝑝⇒(𝑝⇒𝑞)…”
• str. 296., jest: „… liczba pierwsza to ta, która nie ma właściwych dzielników (innych niż ona sama lub 1)…”; autor powinien obowiązkowo dodać również, że liczby pierwsze, to liczby większe od 1, inaczej można wnioskować, że liczbami pierwszymi mogą być także liczby ujemne podzielne przez 1 i samą siebie
• str. 297., jest: „… prawa rachunku kwantyfikatorów to prawo subalternacji i prawo przestawiania kwantyfikatorów ~∀𝑥𝑃(𝑥)⟺∃𝑥𝑃(𝑥) oraz ~∃𝑥∀𝑦𝑃(𝑥,𝑦)⟺∀𝑦∃𝑥𝑃(𝑥,𝑦)…”; formuły te nie są prawami (tautologiami) rachunku predykatów.
Mimo powyższych wad, przez które ocenę obniżyłem o jedną gwiazdkę, książkę zdecydowanie polecić mogę wszystkim tym, którzy chcą dokładniej i precyzyjniej formułować swoje myśli, komunikację międzyludzką oraz rozwinąć umiejętność argumentacji i sztuki prowadzenia sporów. Lektura nie tylko dla „humanistów”, dla ścisłowców również.

Książka jest próbą przedstawienia zagadnień związanych z logiką praktyczną, sztuką argumentacji, prowadzenia dyskusji/sporów (erystyki) oraz retoryki. Napisana została przez matematyka i logika, więc jej treść jest bardzo precyzyjna (w języku statystyki matematycznej – dokładna). Nie uskutecznia więc on jałowego, filozoficznego dyskursu na jej kartach – tylko...