Bardzo daleko mi, drodzy Państwo, do wiary w to, że życie pisze najlepsze scenariusze, które ma swoich zwolenników wśród niektórych miłośników literatury (i innych tekstów kultury). Dowodów przytaczać nie będę, bo owoce wyobraźni bronią się same od zarania dziejów, a i tak nie przekonamy odbiorców znajdujących satysfakcję tylko w tym, co „wydarzyło się naprawdę”, choć oceniać nikogo nie mam zamiaru. Moje zamiłowanie do fikcji nie oznacza jednak, że nie potrafię docenić popularnych w ostatnich latach opowieści non-fiction -, szczególnie gdy są tak szalenie wciągające, jak „Król darknetu. Polowanie na genialnego cyberprzestępcę”.

Zacznijmy może od tego, że Nick Bilton sam nazywa swoją książkę „narracyjną opowieścią non-fiction” - co to oznacza? Kluczową kwestią jest tu narracja. Autor opiera się na dobrze udokumentowanych faktach, o czym obszernie pisze w posłowiu, ale trudno oprzeć się wrażeniu, że mamy do czynienia z klasyczną kryminalną fabułą. Nie można mówić tu o przypadku, bo pisarz od początku posługuje się chwytami znanymi z fikcji: zaczyna od długiej ekspozycji z obowiązkowym przedstawieniem głównego bohatera (i to z pewnymi wątkami inicjacyjnymi), a potem co chwilę zmienia perspektywę, żeby konsekwentnie-aż do samego finału — budować napięcie. W dodatku Ross Ulbricht, twórca legendarnego internetowego sklepu z narkotykami, Silk Road, i tytułowy genialny cyberprzestępca w „Królu darknetu” wcale nie zostaje utożsamiony z dziełem swojego życia — Bilton stara się jak najpełniej oddać jego osobowość, skupiając się nie tylko na pracy, ale także rodzinie oraz, w najpełniejszym wymiarze, romansach (przede wszystkim jednym, najważniejszym). Jest to pełnoprawny kryminał z dobrze zaplanowaną fabułą i klasycznym łukiem rozwoju protagonisty, którego kariera najpierw powoli się zmierza aż do zaskakujących szczytów, żeby potem błyskawicznie się skończyć. Jedynym, co różni go od innych kryminałów, jest to, że wydarzył się naprawdę.

Ten medal ma oczywiście drugą stronę, o której muszę wspomnieć, choć dla mnie jako czytelnika nie jest ona ważna. Wielu odbiorców sięga po szeroko pojętą literaturę non-fiction nie po to, żeby coś przeżyć (a właśnie to przede wszystkim oferuje „Król darknetu” - przeżycie), ale po to, żeby się czegoś dowiedzieć. A wiedzy w książce Biltona w gruncie rzeczy jest niewiele – autor oczywiście powołuje się na wywiady z uczestniczącymi w śledztwie, stenogramy, zapisy i nagrania oraz ściśle trzyma się czasu, ale to wszystko podporządkowane jest jednemu celowi: historii. Nawet ja, nie szukając tu technikaliów (ale, uczciwie przyznaję, z racji zawodu tkwiący w nich głęboko), zwróciłem uwagę, że ani o sieciach, ani o cyberprzestępczości jako takiej, ani nawet o komputerach czytelnik nie dowie się właściwie niczego.

Tak jak zaznaczyłem — dla mnie ta wada „Króla darknetu”, zdecydowanie najpoważniejsza (bo co poza tym? Krótkie rozdziały, które czasami przelatują aż za szybko? To drobnostki), nie znaczy właściwie nic. Zawsze sięgam po literaturę w oczekiwaniu na opowieść, nawet jeśli to literatura naukowa, więc dałem pochłonąć się tej lekturze bez pamięci. Myślę, że wielu, wielu czytelników znajdzie w książce Nicka Biltona genialną rozrywkę.

Bartosz Szczyżański