Pisząc tę opinię jednocześnie czytam „Chiny 5.0”. Ta kolejna lektura powoli wywraca moje spojrzenie na wypracowane właśnie przemyślenia o współczesnej Francji. Problemy dawnej dumy, wielkości, idei równości, dziedzictwo kultury, wielkie spory i wszystko to, co rozpala głowy nad Sekwaną i stanowi sedno opowieści Ostrowskiego, w zderzeniu z chińskim planem na przyszłość blednie. Jest jednak nadzieja/niepewność w tym, że nadciągają siły i procesy ponadludzkie, które wymuszą wspólną dążność cywilizacyjną. Francja to jeden z tych krajów europejskich, które mniej lub bardziej prawdziwymi zasługami sprzed wieków chciałyby uzasadniać własną sprawczość, czyli wpływ na losy świata. Zmaga się jednak z licznymi przeciwnościami i schizofrenią wynikającą ze zderzenia rozliczeń kolonializmu i rządu Vichy z dumą narodową z Wielkiej Republiki i haseł Wielkiej Rewolucji.

„Francuski sen” jest efektem długoletnich obserwacji dziennikarza w kraju 1200 gatunków sera. Sięgając do krytycznych prac głównie francuskich intelektualistów, przyglądając się politykom ostatnich dekad, analizując przemiany społeczno-obyczajowe i sferę publiczną, Ostrowski szuka poprawnego opisu kondycji Francji i Francuzów. Trzy główne bloki tematów, to wewnętrzne napięcia społeczne i stan idei wolnościowych oraz mity świata symboli, relacje w ramach Unii Europejskiej oraz globalne tęsknoty postkolonialne, w szczególności symptomatyczny niesmak wobec amerykańskiego modelu. Książka jest krytycznym spojrzeniem, choć język autora sugeruje szczery niepokój o losy Francji. Ostrowski bardzo subtelnie rozlicza Francuzów z ich miłości własnej, chorobliwej elitarności, absurdalnego przekonana, że sam opis problemu dokonany zawiłymi, ale i logicznymi sformułowaniami powoduje jego zniknięcie. Sporo oczywistych we Francji zjawisk, zachowań i postaw, w Polsce nie istnieje, może być niezrozumiała, czy wywoływać nasze zdumienie. Chyba trafnie różnicę miedzy naszymi narodami tłumacz idea, że w Polsce naród dorobił się państwa, a we Francji państwo wymyśliło naród.

Chyba najcenniejsze uwagi, które mogą być pomocne w bezpośrednich kontaktach z Francuzami, dotyczą sfery kultury i obyczajowości. Ostrowski tłumaczy fenomen czytelnictwa, ochronę własnego języka przed anglikanizmami, dumę z wiodących uczelni, tzw. ‘Grandes écoles’ – kuźni kadr administracji, czy stosunek do domeny prywatnej polityków, które wszystkie w sumie wyrastają z haseł: ‘wolność-równość-braterstwo’. Z drugiej strony rozwarstwienie, bardzo silne związki zawodowe i ostatnio poważne protesty ‘żółtych kamizelek’, obnażają te teoretyczne deklaracje i sugerują istotę – podskórne napięcia społeczne, zadawnione krzywdy, frustracje i strach przed rysującą się nieciekawą przyszłością, która jeszcze bardziej zmarginalizuje francuską gospodarkę, technologicznie uzależni ją od silniejszych państw i sprawi, że dotychczasowy model państwa socjalnego upadnie w wyniku rosnącego zadłużenia.

„Francuski sen” to po części tekst analityczny i historyczny, który czasem przerywają opisy skandali obyczajowych pomocnych w tłumaczeniu charakterystycznych komponentów ‘francuskiej duszy’, po części relacje z rozmów Ostrowskiego z prominentnymi Francuzami. Bardzo cenne były prywatne syntezy dziennikarza, który z polskiej perspektywy opisuje własne zrozumienie mieszkańców V Republiki. Lektura książki okazała się bardzo ciekawa, niezwykle klarowna i poglądowa. Mnóstwo subtelności, ukrytych dla obcokrajowca kodów czy skrótów myślowych, to cenna lekcja dla nie-Francuza. Z jednej strony autor zapewne chciał sobie w głowie poukładać współczesne namiętności targające Francuzami, z drugiej przybliżyć Polakom kilka kluczowych odmienności między naszymi narodami, które po rozłożeniu na czynniki pierwsze pokazują, że właściwie niewiele nas różni, choć inaczej rozkładamy akcenty, czasem mamy rozbieżne cząstkowe cele. Niewątpliwie możemy się od Francuzów spor nauczyć o potrzebnym szacunku do państwa, o wartości edukacji, o niezbywalnym prawie do nieskrępowanego formułowania myśli, których jasność u elit znad Sekwany powinna być brana u nas za wzór.

BARDZO DOBRA – 8/10

Pisząc tę opinię jednocześnie czytam „Chiny 5.0”. Ta kolejna lektura powoli wywraca moje spojrzenie na wypracowane właśnie przemyślenia o współczesnej Francji. Problemy dawnej dumy, wielkości, idei równości, dziedzictwo kultury, wielkie spory i wszystko to, co rozpala głowy nad Sekwaną i stanowi sedno opowieści Ostrowskiego, w zderzeniu z chińskim planem na przyszłość...