„Otóż żaden znak nie jest w pełni poznany, jeśli się nie wie, czego jest znakiem” – św. Augustyn. To prawda, krzyż, na którym umarł Chrystus dla jednych może być wyłącznie elementem dekoracyjnym, dla innych znakiem haniebnej śmierci, dla wielu figurą lub symbolem zbawienia, a jeszcze innych przypomnieniem rzeczywistości zbawczej, która nieustannie się realizuje w historii ludzkości. Erudycyjne opracowanie ks. Stanisława Kobielusa ma na celu wyjaśnienie symboliki krzyża. Autor porusza się zarówno w obszarze historii sztuki, etnografii, jak i teologii. Wyczerpująco ukazuje wiele aspektów krzyża jako znaku od czasów przedchrześcijańskich do późnego średniowiecza.

Każdy symbol jest znakiem, lecz nie każdy znak jest symbolem. Ryszard ze Św. Wiktora zdefiniował symbol jako zbiór widzialnych form służących do ukazania rzeczy niewidzialnych. Dla filozofów scholastycznych znak unaoczniał coś więcej niż to, czym on sam był. I na tym polegało jego przeznaczenie, a zarazem niezwykłość. Oznaczane bowiem mogło być piękniejsze od samej rzeczy lub znaku oznaczającego – significata magis significante placent, jak trafnie sformułował to benedyktyński opat z Saint Denis pod Paryżem – Sugeriusz. Powszechne stosowanie symbolu w średniowieczu było przejawem niemożności człowieka dotarcia wprost do świata transcendentnego jako innej, lecz realnej rzeczywistości, dostępnej tylko za pomocy symbolu.

Na ogół przyjmuje się, że krzyż Chrystusa zapowiadały w Starym Testamencie figury. Jako typ lub figurę w egzegezie biblijnej określa się osobę, rzecz lub wydarzenie, które poza sensem wyrazowym w Piśmie Świętym może mieć jeszcze inne znaczenie i wyrażać jakąś wyższą prawdę. Krzyż należy do figur rzeczowych. W poszukiwaniu typologicznych zapowiedzi krzyża należy ex post wziąć pod uwagę anagogiczne, tropologiczne i alegoryczne znaczenie Pisma Świętego, jakie znajdujemy u Ojców Kościoła. Prawdziwa bowiem typologia jest rzeczywistością w obrazie, przypowieści i w znaku, łączy transcendentne z immanentnym, wskazuje na granice bytu, jest tajemnicą i kerygmą. Typologia ukazuje wieczne w czasie. Należy także wziąć pod uwagę fakt, że cały Stary Testament był typem dla Nowego Testamentu i w nim się stopniowo spełniał. Tak rozumiał i interpretował na wielu miejscach tę zależność św. Paweł. Na przykład w Liście do Hebrajczyków 10,1 znajdujemy stwierdzenie, że Stare Przymierze jest tylko cieniem rzeczy przyszłych, a nie ich rzeczywistym obrazem.