Seria wydawnicza Könemanna na temat wielkich epok stylowych w sztuce to z pewnością znaczące osiągnięcie wydawnicze na poletku książkowo-albumowym o tematyce artystycznej. Zdecydowanym atutem jest tu oprawa graficzna z bogatym materiałem ikonograficznym oraz próba syntetycznego ujęcia zjawisk stylowych. "Sztuka romańska" z pewnością spełnia te kryteria atrakcyjności, choć od strony merytorycznej nie jest pierwszą, ani też najlepszą pozycją dotyczącą tego zagadnienia, wydaną na rynku polskim. O wiele bardziej przejrzysta i rzetelna pod względem treści i prezentacji tematu jest praca zbiorowa o tym samym tytule, z serii Style-Kierunki-Tendencje (aut. Świechowski, Nowak, Gumińska). W pozycji wydanej przez Könemanna trochę rażą niektóre niepotrzebne i subiektywne sformułowania (np. w odniesieniu do jednej z krypt, w której umieszczonych jest wiele relikwiarzy jeden z autorów pisze, iż "jest rzeczą godną pożałowania", że przypomina ona bardziej muzeum, niż pomieszczenie sakralne... ). Zaskakują też niektóre niefortunnie przedstawione informacje merytoryczne, jak np stwierdzenie, że rzeźba Sainte Foy (ok X w.) jest jedną z pierwszych większych rzeźba na zachodzie Europy (a antyk?). Można się też przyczepić do niekonsekwencji odnośnie przedstawionego zakresu: sporo miejsca poświęcono sztuce przedromańskiej, powstałej jeszcze w pierwszym tysiącleciu n.e.; z drugiej strony jako materiał ilustracyjny niektórych rozdziałów (omawiających wprawdzie konteksty kulturowe) wykorzystano zdjęcia dzieł sztuki gotyckiej, w tym malarstwa XV-wiecznego. Jest też wiele ikonograficznych przykładów sklepień typowo gotyckich (które można było odpowiednio wykadrować). Takie zestawienie może być mylące dla osób, które (drogą "przez oczy do rozumu") starają się poznać zasadnicze cechy stylowe omawianej epoki.
Największy zarzut dotyczy jednak polskiej edycji. Albumy z tej serii pojawiły się na polskim rynku zarówno w oryginalnej, niemieckiej, jak i angielskiej oraz polskiej wersji językowej. Pamiętam, jak około 20 lat temu wybrałem się do empiku, żeby kupić ten album, do wyboru była akurat wersja tłumaczona na język polski, więc taką nabyłem. Zakupu nie żałuję, ale po przeczytaniu stwierdziłem, że wolałbym chyba jednak pomęczyć się z wersją oryginalną ;). Tłumaczenie sprawia wrażenie automatycznego, sztucznego, pozbawionego płynności; wiele sformułowań jest niezrozumiałych, a terminologia jest dobrana niewłaściwie. Książku z historii sztuki powinny tłumaczyć osoby "z branży", tak jak poezję poeci. Efektem dość automatycznego przekładu są tu sformułowania typu: "pięć niemal całkowicie okrągłych kaplic wieńca, coraz większych ku kaplicy wierzchołka (...)" (sic!),albo frazy, jak "załomy portalu" (może chodziło o rozglifienie?),czy "anioł trzymający dewizę" (raczej banderolę?). Sklepienie krzyżowe jest nazywane kolebkowo-krzyżowym, a krzyżowo-żebrowe (oficjalna terminologia stosowana przez polskich historyków sztuki i architektury) - żebrowym. Ponadto występują tu dziwaczne terminy, jak: sklepienie stożkowe, podniebienie, podciągi, występy, romańskie łuki (może chodziło raczej o rzymskie, w sensie antycznym?).... - jakby wprost wzięte ze słownika na chybił trafił, a nie mieszczące się w skodyfikowanej i stosowanej przez polskich naukowców, fachowej terminologii.
Rażą też niekonsekwencje i niedociągnięcia odnośnie nazw geograficznych, choć tu nie ma pewności, czy jest to kwestia przekładu, czy podążania za niekonsekwencjami oryginału. Hiszpańska prowincja raz bywa nazywana Lleida, a innym razem Lérida (czyli raz wersja katalońska, a raz "castellano"). Podobnie jak z miejscowością Taüll-Tahull (kataloński-hiszpański). Wprowadza to trochę zamęt. Gwoli pedantyzmu językowego: czeskie i węgierskie nazwy zapisywane są bez znaków diakrytycznych, choć nazwy zachodnie już tak. Sami nie lubimy czytać o polskich miastach bez ę ą ć ż, etc. Wreszcie, występują tu nieadekwatne określenia typu "Wielka Brytania" - rzecz niedopuszczalna w odniesieniu do epoki średniowiecza :)
Jeśli pominąć te wszystkie zgrzyty edycyjne, a czasem też merytoryczne, obcowanie z tą książką-albumem to przyjemność i prawdziwa strawa duchowa, a to za sprawą bogactwa - zarówno jeśli chodzi o mnogość informacji, jak i materiału ikonograficznego całkiem dobrej klasy.

Seria wydawnicza Könemanna na temat wielkich epok stylowych w sztuce to z pewnością znaczące osiągnięcie wydawnicze na poletku książkowo-albumowym o tematyce artystycznej. Zdecydowanym atutem jest tu oprawa graficzna z bogatym materiałem ikonograficznym oraz próba syntetycznego ujęcia zjawisk stylowych. "Sztuka romańska" z pewnością spełnia te kryteria atrakcyjności, choć...