Wyzwanie stoika. Jak dzięki filozofii odnaleźć w sobie siłę, spokój i odporność psychiczną

Gdyby to potężne słowo. Gdybym wcześniej wiedziała, że Wyzwanie stoika, to tak łatwa w odbiorze książka, to pewnie sięgnęłabym po nią już dawno. Wtedy okazałoby się być może, że stoicyzm, który Irvine proponuje, jest nieco łatwiej wdrożyć w życiu.

Teraz jestem już stara i nie lubię zmian, więc przestawienie głowy na proponowane przez autora rozwiązania niestety jest trudne i bolesne. Ale jeśli ma chociaż trochę pomóc w zmniejszeniu weltschmerzu to ja chcę spróbować.

Bo emocje bolą, złość i nerwy rozpraszają i marnują energię. Zupełnie niepotrzebnie zresztą, ponieważ da się uchronić przed zalaniem przez krew. Wiem to na pewno, bo czasem mi się ta sztuka udaje. Wciąż za rzadko, liczę jednak, że jeśli będę mieć Wyzwanie stoika stale pod ręką, to kiedyś w końcu zacznie mi to wychodzić częściej niż od czasu do czasu.

Stoicka psychologia

Autor proponuje w jaki sposób wykorzystać efekty psychologiczne do ujarzmienia chaosu emocji w umyśle i ukierunkowania ich we właściwą stronę. Irvine przekonuje, że wystarczy przetłumaczyć swojemu mózgowi, że problemy, które przeżywamy na co dzień, na które nie mamy wpływu, to próba dla naszego charakteru. Proste? Proste, ale nie łatwe.

Takie warunkowanie umysłu to efekt zakotwiczenia. Pisał o nim Kahneman w Pułapkach myślenia (opublikowałam moje ulubione fragmenty – sprawdź tu). Podczas czytania książki Wyzwanie stoika, to warunkowanie wydaje się tak oczywiste, że prawie fizycznie czułam, jak właściwe zapadki wpadają mi do koła zębatego głowy. Klik, klik.

A później przychodzi życie i znów trzeba iść do dentysty leczyć zęby zjedzone na zgrzytaniu. Stoicyzm trzeba ćwiczyć. To zresztą powtarza też autor. Trzeba planować, wyobrażać sobie różne scenariusze. Dopiero zahartowani przestajemy się bać nieznanego i denerwować przez pierdoły.

Miękki człowiek

A boimy się i denerwujemy, bo dzisiaj mamy stosunkowo mało okazji do ćwiczenia się w panowaniu nad emocjami w stresujących sytuacjach. Żyjemy w miarę stabilnej sytuacji międzynarodowej, w szkołach odchodzi się od “stresowania”, rodzice bywają nadopiekuńczy i nie pozwalają dzieciom rozwiązywać problemów samodzielnie, a do tego są coraz większe społeczne naciski na wynagradzanie każdej niedogodności.

Ludzie miękną, a przeciwności losu nie znikną. Właściwie codziennie wydarza się coś, co wyprowadza nas (mnie) z równowagi. Potem muszę dłuższą chwilę “odpoczywać” i tłumaczyć sobie, że po co ja się tak denerwuję. A gdyby się tak w ogóle od razu nie denerwować? Utopia? A może jednak to możliwe?

Jak to zrobić?

To jedna z tych książek, których tytuł kojarzy się z “kołczingiem” i popularnymi ostatnio płytkimi jak kałuża poradnikami mówiącymi „jak żyć”. Wyzwanie stoika mówi jak żyć, ale w jakiś taki nienachalny sposób.

Autor pogłębia tematykę tylko trochę, ale wystarczająco, żeby zrozumieć ideę. Irvine nie wpada w otchłań wiedzy i próby powiedzenia wszystkiego. Dzięki temu powstał przystępny poradnik, a jednocześnie zaskakująco konkretny i przydatny. Lekarze mogliby zalecać czytanie fragmentów tej książki raz w tygodniu, prewencyjnie przed przegrzaniem nerwowym.

Gdyby to potężne słowo. Gdybym wcześniej wiedziała, że Wyzwanie stoika, to tak łatwa w odbiorze książka, to pewnie sięgnęłabym po nią już dawno. Wtedy okazałoby się być może, że stoicyzm, który Irvine proponuje, jest nieco łatwiej wdrożyć w życiu.

Teraz jestem już stara i nie lubię zmian, więc przestawienie głowy na proponowane przez autora rozwiązania niestety jest trudne...

Książka bardzo w amerykańskim stylu. Dla kogoś kto się nie zetknął z tą filozofią jest ok., ale osobiście odniosłem wrażenie, że tematy są traktowane trochę płytko.

Książka bardzo w amerykańskim stylu. Dla kogoś kto się nie zetknął z tą filozofią jest ok., ale osobiście odniosłem wrażenie, że tematy są traktowane trochę płytko.

Wyzwanie stoika niestety zawodzi w swej elementarnej funkcji – nauce i przybliżeniu stoicyzmu niezaznajomionemu z tą filozofią czytelnikowi. To w zasadzie zbiór luźnych myśli powierzchownie opisujących problemy codzienności, skupiających się na hasłach pozbawionych treści, zamiast choćby nakierować na rozwiązanie. Dzisiejszy dostęp do treściwych nauk jest prostszy niż kiedykolwiek wcześniej. Tacy nauczyciele jak Eckhart Tolle, Wayne Dyer czy Alan Watts nauczają w swych pracach konkretnych technik, przydatnych i działających. William Irvine niestety porusza się po sferze eterycznej mówiąc „masz problem”, ale nigdy nie oferuje konkretnych przeciwśrodków. A dziś już wiadomo, że i owszem, świadomość przeszkód to pierwszy, bardzo ważny krok do ich usunięcia, ale nie jest jednoznaczny z ich pozbyciem się, do tego trzeba działania i konkretnej strategii.

Może nie byłbym tak rozczarowany książką, gdyby nie prosty fakt, że Irvine jest profesorem filozofii, a tytuł wzmocniony jest tekstem „Jak dzięki filozofii odnaleźć w sobie siłę, spokój i odporność psychiczną”. Status profesora i sugestywny tekst mają w sobie dużą siłą przyciągania i powinna za nimi iść pewna odpowiedzialność, rodzaj niepisanej umowy między pisarzem a czytelnikiem, w której przynajmniej część obietnic zostaje spełniona. Jako zaprawiony czytelnik literatury samorozwojowej nie wymagam cudów i wykonania pracy za mnie magicznymi zaklęciami odmieniającymi życie, ale wypadałoby przynajmniej zastosować się do własnego tytułu (który w oryginale brzmi prawie identycznie – The Stoic Challenge: A Philosopher’s Guide to Becoming Tougher, Calmer, and More Resilient) oferując cokolwiek pomocnego.

Nawet główny tytuł razi swoją dysfunkcjonalnością po zakończeniu ostatniej strony. Nie ma tu de facto żadnego wyzwania stoika, chyba że miała to być swego rodzaju gra słów podsumowująca ciężką pracę autora nad książką (i pomimo mojej ostrej krytyki jestem przekonany, że włożył w nią całe serce). Do kogo lub czego właściwie jest skierowane wyzwanie, skoro ewidentnie „nauki” Irvine’a przeznaczone są dla ludzi dopiero co początkujących ze stoicyzmem za pośrednictwem właśnie jego pióra? Czy słowa „jadąc w korku po prostu się uspokój” maja przynieść ulgę, czy opisują tylko rezultat nauk? Ma być to jakaś obietnica przyszłych efektów po wgłębieniu się w filozofię, ale już u innych myślicieli? Jeśli z takiego założenia wychodzi autor, to lepiej sięgnąć do źródła i zatopić się w czystej myśli filozoficznej Marka Aureliusza i jego fenomenalnego traktatu Rozmyślania (do siebie samego), który zaskakująco odzwierciedla demony naszych czasów i serwuje na nie antidotum.

Dla mnie osobiście Wyzwanie to tylko ulotka reklamowa dla stoicyzmu, bez większej wartości dla niespokojnych umysłów spragnionych rzeczowych materiałów. I już bez dalszej egzaltacji słowo podsumowujące od Marka Aureliusza:

„9.20. Błąd innego człowieka trzeba tam pozostawić, gdzie zaistniał.”*

*Marek Aureliusz, Rozmyślania (do siebie samego). Przeł. Krzysztof Łapiński. Wyd. Czarna Owca, Warszawa 2020.

Wyzwanie stoika niestety zawodzi w swej elementarnej funkcji – nauce i przybliżeniu stoicyzmu niezaznajomionemu z tą filozofią czytelnikowi. To w zasadzie zbiór luźnych myśli powierzchownie opisujących problemy codzienności, skupiających się na hasłach pozbawionych treści, zamiast choćby nakierować na rozwiązanie. Dzisiejszy dostęp do treściwych nauk jest prostszy niż...

Chyba oczekiwałam czegoś więcej. Skłamałabym, gdybym powiedziała, że nic we mnie z tej książki nie zostało - wręcz przeciwnie. Trochę inaczej zaczęłam patrzeć na życiowe niedogodności i przyjmować je do siebie. Niemniej nie jestem w pełni przekonana do tego, o czym pisze autor.

Chyba oczekiwałam czegoś więcej. Skłamałabym, gdybym powiedziała, że nic we mnie z tej książki nie zostało - wręcz przeciwnie. Trochę inaczej zaczęłam patrzeć na życiowe niedogodności i przyjmować je do siebie. Niemniej nie jestem w pełni przekonana do tego, o czym pisze autor.

Dobrze napisana książka praktykującego stoika, przedstawiająca przykłady „stoickich prób”, którym poddawany był autor przez wyimaginowanych „stoickich bogów”. Zaprezentowane sposoby podejścia do problemów mogą okazać się przydatne nie tylko dla osób zainteresowanych praktykowaniem stoicyzmu. Polecam lekturę tej książki. Warto przeczytać !

Dobrze napisana książka praktykującego stoika, przedstawiająca przykłady „stoickich prób”, którym poddawany był autor przez wyimaginowanych „stoickich bogów”. Zaprezentowane sposoby podejścia do problemów mogą okazać się przydatne nie tylko dla osób zainteresowanych praktykowaniem stoicyzmu. Polecam lekturę tej książki. Warto przeczytać !

„Wyzwanie stoika” (recenzja).

„Nie zawsze mamy wpływ na to, co nam się przytrafia […], ale zawsze mamy wpływ na to, co z tym zrobimy” Alison Botha.[1]

Ostatnio zacząłem czytać interesujący podręcznik psychologii stoickiej autorstwa Williama B. Irvine’a. W swej książce filozof pokazuje jak zmienić postawę wobec trudności w życiu codziennym, tak aby traktować je nie jako problemy, lecz wyzwania. Jak zauważa autor, należy podchodzić z dystansem i spokojem do problemów, jakie nas spotykają w życiu. Jako przykład takich codziennych trudności autor podaje dzień spędzony na lotnisku spowodowany awarią samolotu. Mnie zaś zdarzyło się skręcić kostkę, gdy wstawałem z łóżka. Powyższe przykłady można potraktować albo jako problemy, które powodują gniew, niepokój lub frustrację, bądź wyzwanie przyjmowane ze spokojem i cierpliwością. Ważne jest by zachowywać dystans czy też słynny „stoicki spokój” w sytuacjach, które są dla nas niekorzystne. Najgorszym co może nas spotkać w obliczu niesprzyjających zdarzeń jest gniew lub panika, dlatego właśnie powinniśmy stosować metody stoickie, czyli praktykować cierpliwość, spokój i myśleć pozytywnie oraz traktować problemy jako wyzwania, nigdy zaś nie popadać w skrajne emocje, jak złość czy niepokój.

Autor zaleca stosować „Stoicką strategię prób”, która polega na traktowaniu problemów jako prób naszej odporności i kreatywności. Jak dalej zauważa, stosując stoicką strategię prób możemy zmienić naszą postawę wobec problemów, panować nad naszymi emocjami za sprawą „efektu ram interpretacyjnych”, czyli tego jakie nastawienie wobec trudności będziemy mieli. Praktykowanie w życiu filozofii stoickiej wydaje się być korzystne dla naszej harmonii wewnętrznej, czego rezultatem jest szczęśliwe życie. Człowiek przyjmując postawę stoicką może lepiej sobie radzić z codziennymi trudami i wyzwaniami. Opierając się na metodach filozofii stoickiej autor w przekonujący sposób daje przykład jak sobie radzić z życiowymi problemami. Jak pisze sam filozof: „ Stoicy zdali sobie sprawę, że dysponujemy sporą elastycznością przy interpretowaniu sytuacji, jakich doświadczamy. Odkryli, że uznając komplikacje życiowe za próbę charakteru, możemy diametralnie zmienić swoją reakcję emocjonalną.”[2] Zatem kluczem do wewnętrznego ładu jest cierpliwość, spokój i dystans wobec trudności dnia codziennego. Należy sobie uświadomić, że mimo faktu, iż nie mamy wpływu na wszystkie zdarzenia w naszym życiu, to mamy wpływ na to jak je odbieramy, na nasze reakcje i postawę życiową. Nasza filozofia ma znaczący wpływ na nasze postrzeganie rzeczywistości. Duża różnica zachodzi między tym czy postrzegamy świat z pozycji pesymistycznej/fatalistycznej, według której wszystko co nam się przydarza jest negatywne, a postawy optymisty, dla którego życie stanowi wyzwanie i bez względu na wszelkie trudności możemy zachować równowagę wewnętrzną. Powinniśmy zrozumieć, że codzienne wyzwania jakich człowiek doświadcza, nie przerastają jego możliwości działania, a nawet najtragiczniejsze wydarzenia jakich może doznać, stanowią próbę jego wytrzymałości psychicznej. Ponadto jeśli zdołamy zachować wewnętrzną równowagę i spokój w obliczu trudności, na pewno znajdziemy lepsze rozwiązanie problemu, któremu stawiamy czoła. Jak widać postawa i filozofia życiowa stoików mimo upływu 2 tysięcy lat wciąż pozostaje aktualna, gdyż stajemy w obliczu tych samych problemów egzystencjalnych, których doświadczali nasi przodkowie.

„Wyzwanie stoika” (recenzja).

„Nie zawsze mamy wpływ na to, co nam się przytrafia […], ale zawsze mamy wpływ na to, co z tym zrobimy” Alison Botha.[1]

Ostatnio zacząłem czytać interesujący podręcznik psychologii stoickiej autorstwa Williama B. Irvine’a. W swej książce filozof pokazuje jak zmienić postawę wobec trudności w życiu codziennym, tak aby traktować...

Typowe amerykańskie lanie wody.

Typowe amerykańskie lanie wody.

Fajnie się czyta, ale to wszystko. W książce nie dowiadujemy się, czym jest współczesny stoicyzm, ale jak sam autor widzi tę koncepcję. Nie ma tu wiedzy, to bardziej poradnik, ale jednocześnie niemówiący nam w żaden sposób, jak stać się stoikiem, ale jak możemy wykorzystać poszczególne elementy tej filozofii w konkretnych sytuacjach, przez co nie jest on uniwersalny, a przeznaczony jedynie do osób, które nie zdają sobie na co dzień sprawy z tego, że złoszczenie się nie pomaga rozwiązywać problemów. Tyle, że tego typu osoby nie sięgną po książkę o stoickim trybie życia, a jeśli nawet ją przeczytają, to co najwyżej uznają, że autor ma nieżyciowe podejście. Może fajne w ramach ciekawostki, ale dla kogoś, kto chce odszukać optymalny styl życia albo, co gorsza, nauczyć się czegoś o filozofii, to zdecydowanie za mało.

Fajnie się czyta, ale to wszystko. W książce nie dowiadujemy się, czym jest współczesny stoicyzm, ale jak sam autor widzi tę koncepcję. Nie ma tu wiedzy, to bardziej poradnik, ale jednocześnie niemówiący nam w żaden sposób, jak stać się stoikiem, ale jak możemy wykorzystać poszczególne elementy tej filozofii w konkretnych sytuacjach, przez co nie jest on uniwersalny, a...

Bardziej zbiór luźnych myśli niż skupienia się na naukowym kopaniu w temacie. Wciąż zachęca do zagłębienia się w filozofii stoickiej i możliwościach jej wykorzystania w pokonywaniu, przechodzeniu przez przeszkody/komplikację, ale merytoryki - szczególnie w pierwszej połowie - tu nie za wiele.

Bardziej zbiór luźnych myśli niż skupienia się na naukowym kopaniu w temacie. Wciąż zachęca do zagłębienia się w filozofii stoickiej i możliwościach jej wykorzystania w pokonywaniu, przechodzeniu przez przeszkody/komplikację, ale merytoryki - szczególnie w pierwszej połowie - tu nie za wiele.

Poznajemy główne tezy stoików i ich przykłady zastosowania w życiu codziennym jednak uważam że to i tak zbyt mało. Książkę można traktować jako wyłącznie powierzchowny opis filozofii, brakuje mi tutaj bardziej praktycznych rad- przecież zmiana sposobu myślenia i sposobu reakcji nie jest taka prosta. Nie podobała mi się również krytyka roli psychologów i psychoterapeutów- postrzeganie ich jako sposoby na "rozleniwienie" naszych reakcji i ułatwienie uważam za bardzo nieadekwatne.

Poznajemy główne tezy stoików i ich przykłady zastosowania w życiu codziennym jednak uważam że to i tak zbyt mało. Książkę można traktować jako wyłącznie powierzchowny opis filozofii, brakuje mi tutaj bardziej praktycznych rad- przecież zmiana sposobu myślenia i sposobu reakcji nie jest taka prosta. Nie podobała mi się również krytyka roli psychologów i psychoterapeutów-...