Skoro chęć ponownego przeczytania Parnickiego skłoniła mnie do wzięcia do ręki "Aecjusza, ostatniego Rzymianina", to - logiczne - po tej powieści sięgnąłem po kontynuację: "Śmierć Aecjusza".

Pierwsza refleksja ma charakter bardzo osobisty. Czytałem te powieści w połowie lat siedemsiedziątych, będąc jeszcze uczniem. Naturalnie, byłem pod wielkim wrażeniem prozy Parnickiego, tak różnej od utworów polskiej klasycznej powieści historycznej, autorstwa, przykładowo, I.G.Kamińskiego czy An.Gołubiewa (o naszym bajarzu, bardzo genialnym bajarzu, H.Sienkiewiczu nie wspominając). Ale ponowne przeczytanie, już w wieku dojrzałym przynosi nowe odkrycia.

I stąd druga refleksja - o nowym, "dorosłym" odczytaniu "Aecjusza". Powieści Teodora Parnickiego warto czytać nie jako opowieści o wydarzeniach, chociaż ich wartość edukacyjna jest bezsporna. Obie powieści o Aecjuszu Flawiuszu, nie mówić już o "Arce Zgoda Narodów" czy "Srebrnych orłach", są opowieściach historiozoficznymi: o filozofii dziejów, jej prawidłowościach czy raczej jej przypadkowości i o skutkach wywoływanych przez najmniejsze, pozornie nawet odległe wydarzenie. Warto, czytając Parnickiego, patrzeć na współczesność wokół nas przez pryzmat jego postrzegania historii i przez jego wrażliwość.

Wprawdzie silna stylizacja językowa (o czym wspomniałem, dzieląc się wrażeniami po przeczytaniu "Aecjusza ostatniego Rzymianina") i ulubiona przez Parnickiego składnia zdaniowa stanowią pewną barierę dla współczesnego czytenika, niemniej - z drugiej strony - sięgając w przeszłość naszego języka, pokazują pełne piękno i głębie polszczyzny.

Skoro chęć ponownego przeczytania Parnickiego skłoniła mnie do wzięcia do ręki "Aecjusza, ostatniego Rzymianina", to - logiczne - po tej powieści sięgnąłem po kontynuację: "Śmierć Aecjusza".

Pierwsza refleksja ma charakter bardzo osobisty. Czytałem te powieści w połowie lat siedemsiedziątych, będąc jeszcze uczniem. Naturalnie, byłem pod wielkim wrażeniem prozy Parnickiego,...