"Dyskurs Diona z Prusy w Mowach o królestwie" to kolejna monografia prof. Tuszyńskiej poświęcona zagadnieniom z pogranicza greckiej filozofii i retoryki. Podtytuł pracy jest tu znamienny, bowiem rzeczywiście w przypadku czterech "Mów o królestwie" można mówić o zmieszaniu się obu tych elementów. Dion z Prusy na pewno bardzo wybitnym i nowatorskim filozofem nie był, niemniej bardzo dobre eksponuje tradycję cynicko-stoicką, ową popularną moralistykę tej epoki. Warto też zaznaczyć, że adresatem "Mów o królestwie" jest rzymski cesarz Trajan, utwory te miały więc związek ze sferą publiczną. Wprawdzie sam imperator nie był człowiekiem bardzo wykształconym, ale jako umysł z natury bystry to i owo zapewne rozumiał.

Autorka poddaje "Mowy o królestwie" analizie nie tylko filozoficznej i retorycznej, ale też umieszcza je w szerokim kontekście głównego prądu kulturowego tej epoki, jakim była Druga sofistyka. Tuszyńska pokazuje, jaką rolę Dion i jemu współcześni przedstawiciele greckich elit przypisywali swojej paideii i jak postrzegali swoje własne zadania w tak wielkim państwie jak Cesarstwo Rzymskie. Znamienne i godne podkreślenia jest też to, że mówca w swojej realizacji gatunku basilikos logos tak bardzo zgadza się z działającym dobry wiek później teoretykiem wymowy Menandrem z Laodycei. Czytelnik łatwo może dojść do takich wniosków, bo odpowiedni passus z tegoż Menandra oraz wszystkie cztery "Mowy o królestwie" zostały przez Autorkę przełożone i zamieszczone na końcu monografii.

Może coś o samych mowach. W moim odczuciu stanowią całkiem udaną realizację retorycznych topoi i jako takie świadczą o mistrzostwie formalnym Diona. Ale nie tylko. Mówca z Prusy w sposób elegancki odwołuje się do kulturowego dziedzictwa Hellady, cytuje poetów i filozofów, porusza też nieco wątków historycznych. Ważną postacią w "Mowach o królestwie" jest Aleksander Wielki. II mowa ma postać jego rozmowy z ojcem, Filipem II, natomiast IV przedstawia dyskusję z cynikiem Diogenesem. Muszę przyznać, że nawet ciekawie się to czyta, choć moralizatorska skłonność autorów tej epoki jest dla czytelnika współczesnego nazbyt chyba nachalna.

Merytorycznie książka stoi na bardzo wysokim poziomie i zawiera masę odniesień do literatury przedmiotu, zwłaszcza w dziedzinie sofistyki. Wprawdzie nie wiem, dlaczego w całej pracy nagminnie pojawia się błędne genos basilikos (zamiast basilikon),ale to drobnostka. Jeśli miałbym wskazać na pewien brak poważniejszej natury, to jest to całkowite (dla mnie osobiście niezrozumiałe) pominięcie literatury stricte historycznej, zwłaszcza dotyczącej Trajana, bądź co bądź adresata mów Diona. Pod tym względem odwołania do popularnych prac Krawczuka oraz do podręcznika Jaczynowskiej są z pewnością niewystarczające. Tak, teraz przemówił przeze mnie historyk. Co się jednak tyczy zagadnień stricte filologicznych, to nie mam zastrzeżeń. Książka ze wszech miar godna polecenia osobom zainteresowanym retoryką, Drugą sofistyką oraz całym fascynującym zagadnieniem, jakim jest kultura imperium grecko-rzymskiego.

Tomasz Babnis

"Dyskurs Diona z Prusy w Mowach o królestwie" to kolejna monografia prof. Tuszyńskiej poświęcona zagadnieniom z pogranicza greckiej filozofii i retoryki. Podtytuł pracy jest tu znamienny, bowiem rzeczywiście w przypadku czterech "Mów o królestwie" można mówić o zmieszaniu się obu tych elementów. Dion z Prusy na pewno bardzo wybitnym i nowatorskim filozofem nie był, niemniej...