Nie ma już karczmy przy rynku, stary kościółek spłonął w 1992 roku, stare chatynki już dawno rozebrane i zapomniane, cichy cmentarz opiekuje się żoną i córką i tylko drewniany domek przypomina, że był i mieszkał Władysław Orkan. Bacznie obserwował, dumał i zapisywał. To dzięki niemu znowu do głosu dochodzą niewidoczni, zapomniani górale gorczańscy.

,,Komornicy" to zaledwie miniaturowa powieść, która opisuje biedę i cierpienie górali. Nie bazuje na schemacie konfliktu między chłopem a panem ale wchodzi głębiej i naświetla wewnętrzne podziały wśród najuboższych. Bo i tam są lepsi i gorsi. I o ile ten obraz jest ważny ale trochę już nieaktualny to dużo bogatsza jest warstwa charakterologiczna. Wzory zachowań, sposoby myślenia są uniwersalne i stałe. Wychodzą na wierzch małostkowość, zazdrość, głupota, chciwość, brak zrozumienia dla inności. To samo widać w pozostałych opowiadaniach.

Dla mnie jednak najważniejszy był obraz okolic, w których się wychowałam. Obraz sprzed prawie 100 lat. To jak wiele się zmieniło i jak wiele pozostało takie same. Wiele problemów zostało i choć w innej formie nadal są obecne. Władysław Orkan umiał dać temu wyraz. Chociaż ciężko się obecnie go czyta, przede wszystkim na bardzo mocną stylizację gwarową to gdy się już zacznie nie można się oderwać. Wiem, że jest to wybór nieoczywisty i nietypowy ale warty uwagi.

Nie ma już karczmy przy rynku, stary kościółek spłonął w 1992 roku, stare chatynki już dawno rozebrane i zapomniane, cichy cmentarz opiekuje się żoną i córką i tylko drewniany domek przypomina, że był i mieszkał Władysław Orkan. Bacznie obserwował, dumał i zapisywał. To dzięki niemu znowu do głosu dochodzą niewidoczni, zapomniani górale gorczańscy.

,,Komornicy" to...

Władysław Orkan jako autor wywodzący się z opisywanego ludu bardzo dobrze rozumie nie tylko ukształtowaną w podgorczańskich warunkach duszę chłopską, ale również na wylot zna różnego rodzaju zależności wpływające na życie tejże gromady. "Komornicy" i wybór opowiadań są więc wysokiej klasy, niemalże reportażowym przekrojem życia ludu góralskiego przełomu XIX i XX wieku ujętego z wewnątrz, ludu bardzo biednego, przywiązanego do ziemi i zaplątanego we wzajemne stosunki społeczno-ekonomiczne. Orkan prócz stosowania metody naturalistycznej w przedstawianiu wydarzeń wplata w dialogi ogrom wyrażeń pochodzących z gwary regionalnej oraz przedstawia szereg tradycjonalnych zwyczajów ludowych, co sprawia, że dzieło jego nabiera kolorytu niemalże etnograficznego. Jest to przyjemna, choć jednocześnie bardzo smutna, skłaniająca do refleksji i poprzez zabiegi naturalistyczne brutalna podróż w świat, po którym dziś pozostały już tylko nieliczne fragmenty. Uważam, że to naprawdę godna polecenia pozycja nie tylko dla wielbicieli ludowych klimatów, ale również dla osób, które poszukują informacji o zwyczajach i życiu mieszkańców tego rejonu dawnej Galicji. Na pewno sięgnę po pozostałe pozycje tego autora.

Władysław Orkan jako autor wywodzący się z opisywanego ludu bardzo dobrze rozumie nie tylko ukształtowaną w podgorczańskich warunkach duszę chłopską, ale również na wylot zna różnego rodzaju zależności wpływające na życie tejże gromady. "Komornicy" i wybór opowiadań są więc wysokiej klasy, niemalże reportażowym przekrojem życia ludu góralskiego przełomu XIX i XX wieku...