„Coraz ciemniej w Wartheland”, Piotr Bojarski

[OPIS WYDAWCY] Gdy w 1939 roku Niemcy wcielają Poznań do Trzeciej Rzeszy, Wilhelmine Günther ze spokojem obserwuje wprowadzanie nowego ładu. Oczy otwiera jej dopiero narzeczony – Polak. Antoni wie, że nowy namiestnik Rzeszy Arthur Greiser zamierza rządzić Krajem Warty żelazną pięścią. Niepokorni schodzą do podziemia i postanawiają walczyć. Franciszek Witaszek, uznany lekarz, ponad przysięgą Hipokratesa postawi przysięgę żołnierską – od tego momentu będzie nie tylko ratować życia, ale także je odbierać. Posen staje się świadkiem bezpardonowej walki o ludzkie życie, w której jedna strona chce je wydrzeć, a druga – ocalić. Kto zatriumfuje? Jak wydarzenia w życiu Wilhelmine pokierują jej wyborami? Jak wiedza medyczna pomoże Franciszkowi w walce z wrogiem? I po jakie metody sięgnie Greiser, by raz na zawsze przywrócić Wartheland „prawowitym właścicielom”? Historia oparta na prawdziwych wydarzeniach ukazuje ludzi, którzy wykorzystali swoją tożsamość do walki z okupantem. Nie bali się porzucić swoich korzeni i przekonań, gdy los się o nich upomniał.

Zarys powieści o mrocznych czasach hitlerowskiej okupacji w Wartheland (Kraju Warty - jak niemieccy naziści nazwali Wielkopolskę, siłą przyłączoną do III Rzeszy) błąkał mi się po głowie od dawna. Przez kilka ostatnich lat myśl o tym temacie wracała do mnie coraz intensywniej. Przez długi okres mojego życia byłem dziennikarzem, a ponieważ od zawsze czuję słabość do historii, przez lata pracy dziennikarskiej uzbierałem wcale pokaźny zbiór reportaży o wojennych epizodach, z reguły mało znanych poza Poznaniem czy Wielkopolską, z którymi związałem się prywatnie i zawodowo. Instynktownie czułem, że temat niemieckiej okupacji w Poznaniu - w mieście, które chyba nie zadbało o własną, wojenną legendę - domaga się powieści, która zaangażuje czytelników. Nie tylko zresztą domaga - ma też spory, ciągle niewykorzystany potencjał. Szansę na znalezienie odbiorcy. Dlaczego? Moim zdaniem, decyduje o tym dramatyzm poszczególnych ludzkich historii, z którymi zetknąłem się jako dziennikarz. I niewyobrażalna dziś odwaga tamtych ludzi. Odwaga okazana w czasach i w miejscu, w których za sprzeciw płaciło się najwyższą cenę. 

Wiedziałem, że musi to być powieść wielowątkowa, bogata w przeplatające się wydarzenia z życia bohaterów z obu stron barykady. Wiedziałem, że musi się w niej znaleźć miejsce dla Franciszka Witaszka, poznańskiego lekarza, który w obliczu okrucieństwa okupanta chwycił za broń uważaną za nieetyczną. Wiedziałem, że w powieści tej nie może zabraknąć Antoniego Gąsiorowskiego, w poznańskiej legendzie znanego jako Ślepy Antek albo Antek Ślepok - woźnicy firmy Hartwig, który odegrał niebagatelną rolę w akcji dywersyjnej w porcie nad Wartą. Chciałem też pomieścić w tej książce Wilhelmine Günther, poznańską Niemkę, która pod wpływem prywatnego dramatu wstąpiła w szeregi Armii Krajowej, by zemścić się na swojej krwiożerczej ojczyźnie, rządzonej przez Hitlera.

Wiedziałem w końcu, że nie może w tej powieści zabraknąć Arthura Greisera, nazistowskiego namiestnika Wartheland (Kraju Warty) - jak nazwali hilerowcy przyłączoną do Rzeszy Wielkopolskę. Aparatczyka NSDAP - koniunkturalisty, jakich wielu obserwowaliśmy w historii (i nadal obserwujemy), który gotów jest zrobić wszystko, byle tylko zaskarbić sobie wdzięczność i uznanie swoich szefów-zbrodniarzy. Greiser to postać rzadko wykorzystywana w literaturze. A przecież to człowiek, który jako pierwszy przetestował masowe zabijanie osób niepełnosprawnych i upośledzonych, a potem jako jeden z pierwszych zainicjował Holocaust, budując obóz zagłady w Chełmnie nad Nerem. W tamtejszych lasach swój kres znalazły setki tysięcy Żydów i Romów.   

Długo jednak nie mogłem znaleźć wspólnego mianownika, który pozwoliłby mi umieścić w jednej fabule zarówno bohaterskich żołnierzy podziemia - jak i zbrodniarza Greisera. Aż w końcu... fabularne rozwiązanie podpowiedziała mi historia, a konkretnie: tragiczne wydarzenie z życia prywatnego Greisera. Wypadek, obrosły potężną „legendą” i górą domysłów. Który zresztą natychmiast próbowali wykorzystać do swoich celów śledczy Gestapo. To on pomógł mi stworzyć powieść, w której losy wspomnianej wyżej czwórki splotły się dramatycznie i nierozerwalnie, dając okazję do oddania honorów tym, którzy nie ulękli się w chwili próby.

Do dziś ogromne wrażenie wywierają na mnie decyzje, jakie podejmowali główni bohaterowie książki, kiedy znaleźli się w ekstremalnych sytuacjach. Franciszek Witaszek - już ujęty przez Niemców - mógł wraz z żoną i piątką dzieci wieść dalsze, zapewne komfortowe życie w Berlinie, pracując dla III Rzeszy. Dostał „propozycję nie do odmówienia”, bo w oczach okupantów był geniuszem, którego wiedzę i umiejętności można było wykorzystać dla nazistowskich Niemiec. Wilhelmine Günther musiała sobie zdawać sprawę, czym ryzykuje jako niemiecka obywatelka, sprzeciwiająca się III Rzeszy. Antoni Gąsiorowski wiedział. Mówił o tym bliskim, jakby przeczuwając swój los.    

Napisałem tę powieść właśnie dla nich. Dla tych, którzy nie zawahali się w chwili próby. Zapraszam Państwa serdecznie do lektury „Coraz ciemniej w Wartheland”.

Piotr Bojarski

Przeczytaj  fragment powieści „Coraz ciemniej w Wartheland”.

Coraz ciemniej w Wartheland

Issuu is a digital publishing platform that makes it simple to publish magazines, catalogs, newspapers, books, and more online. Easily share your publications and get them in front of Issuu's millions of monthly readers.

Artykuł sponsorowany