Henry Roth

"Nazwij to snem" nie jest książką łatwą, nie należy ona na pewno do tych, które czyta się lekko i przyjemnie; wymaga od czytelnika wiele cierpliwości i wrażliwości, a przede wszystkim skupienia. Jej akcja rozgrywa się w Ameryce w początkach XX wieku. Główną postacią tej powieści, a zarazem narratorem, jest ośmioletni Dawid Schearl, który wraz z matką przybył na amerykańską ziemię w wieku niecałych dwóch lat. Chłopiec jest raczej lękliwy, mocno zżyty z matką, ojca praktycznie nie zna, bowiem przed jego urodzeniem wyjechał on za ocean w celach zarobkowych. Dawid obdarzony jest bujną wyobraźnią, często fantazjuje, widząc to, czego inni nie dostrzegają, co nie ułatwia mu życia i adaptacji w nowym, nieznanym mu i nieprzyjaznym środowisku. Wraz z rodzicami zamieszkuje w nowojorskich slumsach, których przestrzeń i rozległość wydaje się mu przytłaczająca, dlatego Dawid niechętnie zapuszcza się zbyt daleko od domu. Prześladujący go, nieokreślony strach, ma różne źródło i oblicza. Chłopiec boi się nieznanego, rówieśników, bezwzględnego ojca, a nawet córki sąsiadki. Jego jedyną miłością pozostaje matka, która otacza go nieustanną troską i z którą spędza najpiękniejsze chwile. Odkrywany powoli świat go przeraża, budzi niepokój, strach, ucieczkę do własnego wewnętrznego świata. Henry Roth napisał tę powieść w 1934 roku, jednak długo nie znalazła ona uznania ani u wydawców, ani w oczach czytelników. Czy nie trafiła w odpowiedni czas, czy była za trudna, niezrozumiała? Myślę, że jedno i drugie, bowiem to książka wymagająca, na pograniczu jawy i fantazji, realizmu i dziecięcej fantasmagorii. To studium o poszukiwaniu tożsamości narodowej, o zagubieniu w wielkim świecie, o cierpieniu, jakie potrafimy zadać swoim bliskim. Henry Roth stworzył powieść wyjątkową, nietuzinkową, dzięki czemu w roku 2005 została ona umieszczona przez magazyn Time na liście 100 najlepszych powieści, angielskojęzycznych, napisanych po 1923 roku. Wyjątkowość tej książki bierze się stąd, że jej akcja ukazana jest z punktu widzenia dziecka. Wszystkie miejsca, osoby, zdarzenia ukazane są jako mieszanka realizmu. Dawid w szczególny sposób postrzega otaczający go świat, ulice, kamienice, napotkane postacie, a my wraz z nim żyjemy w tym świecie, doświadczamy jego odczuć i przeżyć. Powieść „Nazwij to snem” stanowi niewątpliwie swoistą kronikę życia Nowego Jorku i mimo, że powstała niemal wiek temu, nadal pozostaje bardzo aktualna, bo przemoc i warunki życia, patriarchalny system rodzinny wciąż istnieją w amerykańskiej rzeczywistości. Polecam, bo to książka wyjątkowa, choć na pewno niełatwa.