Zarysowaną ewolucję podsumowałbym następująco: w ostatnich dwustu latach prawda, wiedza i rzeczywistość w coraz większym stopniu nabierają konturów estetycznych. Po pierwsze, stało się oczywiste, że komponenty estetyczne mają fundamentalne znaczenie dla ludzkiego poznawania i dla ludzkiej rzeczywistości. Ewolucja ta sięga od Kantowskiej estetyki transcendentalnej po autorefleksję współczesnych przedstawicieli przyrodoznawstwa. Po drugie, w coraz większym stopniu prawo obywatelstwa zdobywa świadomość, że poznawanie i rzeczywistość w swoim sposobie bycia są strukturami estetycznymi. Nietzscheańskie odkrycie znalazło wielu protagonistów - wyrażających je głównie za pomocą metafor związanych z żeglowaniem - i sięga aż współczesnego konstruktywizmu. Rzeczywistość nie jest czymś niezależnym od poznania, czymś z góry danym jako stała wielkość, lecz stanowi przedmiot zabiegów konstrukcyjnych.

Zarysowaną ewolucję podsumowałbym następująco: w ostatnich dwustu latach prawda, wiedza i rzeczywistość w coraz większym stopniu nabierają k...

Zatem nie ma czegoś takiego, jak "naturalna", istotowa i stała relacja pomiędzy filozofią i sztuką. Filozof nie musi pozostawać pod wpływem sztuki czy artystów ani nawet zwracać na nich uwagi. Relacja między filozofem i artystą może być bardzo luźna - ograniczona do faktu, że obaj stąpają po tym samym polu kulturowym. Żadna reguła nie może ani zabraniać, ani nakazywać, by między sztuką i filozofią zachodziła relacja odpowiedniości. Wobec powyższego wykluczony jest cel, do którego dążyła tradycyjna filozofia sztuki: proklamowanie i ustanowienie koniecznej, esencjalnej i stałej relacji pomiędzy filozofią i sztuką. Wręcz przeciwnie: relacja ta zawsze jest płynna - zależna od historycznych przemian i konkretnych okoliczności. Dlatego w istocie może chodzić tylko o jedno: ustalenie, jakiego rodzaju są powiązania w tym czy innym konkretnym przypadku - w takiej a takiej sytuacji historycznej, w warunkach takiego a takiego typu filozofii czy takiego a takiego kierunku sztuki. W ostatecznym rachunku należy uwzględniać poszczególne przypadki, poszczególne dzieła sztuki. (...) Jedynie dzięki takiej procedurze można uniknąć powrotu do "metafizycznej paplaniny".

Zatem nie ma czegoś takiego, jak "naturalna", istotowa i stała relacja pomiędzy filozofią i sztuką. Filozof nie musi pozostawać pod wpływem ...

Zdaniem Nietzschego, wszelki nasz projekt rzeczywistości zawiera zatem nie tylko fundamentalnie estetyczne elementy, lecz jako taki ma profil estetyczny: jest poietycznym wytworem, ustrukturyzowanym za pomocą fikcjonalnych środków, a w swym sposobie bycia mającym ów zwiewny i kruchy charakter, jaki tradycyjnie przyznawano tylko fenomenom estetycznym - i jedynie w ich przypadku uważano za możliwy. U Nietzschego wszelka rzeczywistość i prawda stały się czymś estetycznym. Koncepcja, którą Baumgarten zapoczątkował, a Kant rozwinął - Nietzsche doprowadził do ekstremum.

Zdaniem Nietzschego, wszelki nasz projekt rzeczywistości zawiera zatem nie tylko fundamentalnie estetyczne elementy, lecz jako taki ma profi...