Agnieszka Kościańska

Wejście w tę książkę jest jak skok na głęboką wodę. W atmosferze demokratycznego kryzysu i narastających problemów społecznych rasizm nabiera szczególnego znaczenia, w związku z czym bieżący rok kalendarzowy uznać należy za idealny moment na publikację książki Agnieszki Kościańskiej oraz Michała Petryka. „Odejdź. Rzecz o polskim rasizmie” korzysta ze znanych dla reportażu obserwacji i interwencyjności, lecz niekoniecznie wpisuje się w ramy wspomnianego gatunku literackiego. Autorzy poszli o krok dalej. Postanowili zaprezentować obiecującą dysertację naukową, która z powodzeniem mogłaby zainspirować środowiska akademickie do żywej dyskusji na temat zjednoczenia w różnorodności, bo taka była, jest i będzie Rzeczpospolita Polska. Rasizm nadaje się do tego, aby wynosić na piedestał cierpienie Polaków żyjących pod rządami zaborców. Pozwala bagatelizować uciemiężenie ciemnoskórej ludności w dobie kolonializmu. Usprawiedliwia roszczenia terytorialne niepodległego kraju, który dąży do zrównania swej iluzorycznej mocarstwowości z innymi europejskimi potęgami. Rasizm wymazuje niewygodną przeszłość o Holocauście. Nadaje się do egzorcyzmowania kapitalistycznego zachodu, który w oczach obywatelek i obywateli zaprzyjaźnionych państw socjalistycznych jawnie piętnuje osoby o ciemniejszym kolorze skóry. W polskim wydaniu to także nieformalna legalizacja nienawiści wobec Romów, a tym samym obarczanie ich wyłączną odpowiedzialnością za doświadczane akty agresji, co w niedalekiej przeszłości przybrało postać straszliwego Porajmosu. Agnieszka Kościańska i Michał Petryk odczarowują przeszłość. Są zdyscyplinowani, zachowują tematyczny oraz chronologiczny porządek wypowiedzi. O ile „Odejdź” nie jest obszerną pozycją, o tyle nie pada w niej ani jedno zbędne słowo. Pomiędzy przejawami rasizmu z życia powszechnego a autorskimi refleksjami zachowano równowagę, dzięki czemu Agnieszce Kościańskiej oraz Michałowi Petrykowi udało się stworzyć przejrzystą pozycję, która nie pozostawia odbiorcy z głową zabałaganioną niewyjaśnionymi lub zbędnymi zagadnieniami. Koniecznie sięgnijcie i przeczytajcie.