Jesteśmy społecznością, która kocha książki

"Kara i nagroda" Anny Zonovej z @wydawnictwoamaltea w tłum. Anny Maślanki to rozpisana na cztery głosy opowieść o tym, co w życiu piękne i tym, co bolesne. I chociaż to stwierdzenie trąci banałem, to opisywana przez Zonovą historia banalna nie jest.  Wszystko ma swój początek w małej miejscowości na pograniczu, którą kiedyś zamieszkiwali Niemcy. Po zakończeniu wojny trafiają do niej dwie rodziny. Dla rodziny Josefa jest to pewien rodzaj nagrody, podczas gdy dla Lise to przymusowe zesłanie jest karą. W losach tych dwóch rodzin odbijają się lęki, rozczarowania, niespełnione marzenia, ale także pewien rodzaj nadziei. Nowe miejsce zamieszkania daje nowe możliwości, ale także potęguje poczucie wykorzenienia i wyobcowania. Bohaterowie Zonovej są wielowymiarowi, skomplikowani i bardzo wyraziści. Zonova oddając głos czterem postaciom: Jozefowi, Terezie, Lisie i Markowi, podkreśla wzajemne zależności. Mamy tu więc relacje: siostra-brat, kochanek-kochanka, teściowa-synowa, mąż-żona, matka-dziecko. Nie będzie w tym przesady jeśli powiem, że bohaterovie Zonovej naznaczeni są pewnym tragizmem. Z tego wielogłosu wyłaniają się przejmujące losy pogubionych jednostek, których życie jest pasmem udręk i rozczarowań, którzy tęsknią za miłością, poczuciem spełnienia. Już sam tytuł wskazuje, że świat wykreowany przez pisarkę oparty jest na antynomiach. Zestawiając centrum i peryferia, życie i radość, karę i nagrodę, miejskość i wiejskość, kobiecość i męskość, uwypukla rozdarcie i zagubienie bohaterów. Ramy czasowe historii zamykają się między II wojną światową a latami 90. I chociaż wydaje się, że wielka historia rozgrywa się, w tle, to oczywiście determinuje życie opisywanych postaci. Na pierwszy plan wysuwają się tu jednak przyziemne, ludzkie problemy, osobiste dramaty, które chociaż historycznie obciążone, mają wymiar jednostkowy.  Co mnie jednak najbardziej urzekło w prozie Zonovej, to jej niezwykła cielesność. Opisy chorób, fizjologii, wspólnych kąpieli, okaleczonych ciał nadają lekturze jakiegoś bolesnego wymiaru.