Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Książka Merciera opowiada o Gregoriusie, mężczyźnie po pięćdziesiątce, nauczycielu języków klasycznych w gimnazjum w Bernie, który wiedzie życie niezwykle uporządkowane. Codziennie o tej samej porze udaje się do szkoły, jego wiedza i wymagania są legendarne, uczniowie jednocześnie boją się go i podziwiają. I nagle niespodziewane zdarzenia: spotkanie pewnej Portugalki i przypadkowo zdobyta książka napisana po portugalsku sprawiają, że ten całkowicie przewidywalny, zachowujący się jak robot człowiek ma nieodparte pragnienie wywrócenia swego życia do góry nogami. Może po prostu widzi, że jego tak uporządkowany żywot jest w gruncie rzeczy bardzo smutny i pusty. Zatem Gregorius niespodziewanie porzuca Berno i wyjeżdża nocnym pociągiem do Lizbony. W Lizbonie Gregorius intensywnie uczy się portugalskiego, głównie po to by czytać wyżej wspomnianą książkę. Jej autor, Amadeu de Prado był lekarzem, miał dosyć dramatyczne życie i zmarł przed 30 laty. Głównym celem Gregoriusa staje się jak najgłębsze poznanie de Prado, więc dociera do przyjaciół i krewnych Amadeu, ludzi, którzy go wciąż pamiętają. Odtwarzanie historii życia lekarza staje się jego prawdziwą obsesją. Właściwie cała książka opowiada o poszukiwaniu prawdy o drugim człowieku, zadaje Mercier pytanie: czy możemy tak naprawdę dogłębnie poznać inną osobę na podstawie świadectw krewnych i przyjaciół? Przy okazji stawia autor intrygujące pytania filozoficzne. Stosuje w tym celu metodę książki w książce, bowiem Gregorius obficie cytuje de Prado. Niemniej rozważania de Prado są dla mnie często zbyt spekulatywne, szczegółowe, mętne, to takie rozszczepianie włosa na czworo, przykład; „Kiedy jesteśmy sobą? Kiedy jesteśmy tacy jak zawsze? Tacy, jakimi się widzimy? Czy tacy, jakimi byliśmy, kiedy paląca lawa myśli i uczuć grzebała pod sobą wszystkie kłamstwa, maski i oszustwa wobec samych siebie? To inni ludzie się skarżą, że ktoś nie jest już sobą. Może naprawdę oznacza to, że przestał być taki, jakim byśmy chcieli, żeby był? Czy zatem nie chodzi zaledwie o coś na kształt wojennego zawołania przeciw burzeniu tego, do czego się przyzwyczailiśmy, zamaskowanego jako troska i obawy o rzekome dobro drugiego człowieka?” Można książkę Merciera traktować jako rzecz o sile przyjaźni czy o lojalności, te dwie wartości były bardzo ważne w życiu de Prado, ale powtarzam, dla mnie to głównie traktat o próbie zrozumienia drugiego człowieka, o chęci wniknięcia w jego duszę. To pięknie napisana, dosyć głęboka książka, ale jakoś mnie nie przekonała, nie porwała, nie straciłem dla niej serca, bywa...