Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Wstęp: "Totalna opozycja" z czasów sanacji - zupełnie nic nie znaczące nazwiska, jak: Wincenty Witos, Wojciech Korfany, Stanisław Mikołajczyk, profesor Stanisław Kot, Stanisław Mackiewicz "Cat" i inni. Szykanowani, więzieni bez sądów ale także i sądzeni w ustawianych procesach. Warto pamiętać. Takie książeczki są sympatyczne i bardzo ważne. Autor najwyraźniej nie chciał pisać wielkiej autobiografii a może uznał, że nie byłaby ona dla czytelników interesująca (nie każdy ma przecież życie pełne niesamowitych przeżyć). Natomiast każdy ma kilka wspomnień, które uważa za ważne dla innych ludzi i które warto byłoby pozostawić. Można to zrobić w czasopiśmie ale takie teksty zwykle ulegają rozproszeniu. A taka książeczka jednak gdzieś pozostaje. Tło historyczne: Stefan Glaser był do 1933 profesorem prawa karnego i miał swoją katedrę na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. W 1930 roku był jednym z inicjatorów "protestu brzeskiego" czyli listu protestacyjnego przeciwko aresztowaniu i zamknięciu w więzieniu wojskowym w Brześciu przywódców "Centrolewu". List ten został podpisany przez wielu (chyba większość) profesorów polskich uczelni wyższych. W odwecie za tę postawę Janusz Jędrzejewicz, ówczesny sanacyjny minister oświaty przeprowadził do uchwaleniu ustawy o szkołach akademickich, która dawała mu jednoosobowo prawo do zamykania katedr w uczelniach oraz odrzucania wyborów rektorów uczelni wyższych. Z prawa tego skorzystał bardzo skwapliwie zarówno co do pozycji rektorów jak i co do katedr. Zlikwidowano w kraju wiele katedr profesorskich i 30 profesorów wysłano na przymusową emeryturę, w tym najgłośniejsza byłą sprawa profesora Stanisława Kota. Jednym ze zwolnionych był też profesor Stefan Glaser, który od tego momentu poświęcił się praktyce adwokackiej a jego najbardziej znanymi sprawami były obrony ludzi represjonowanych przez sanację, w tym właśnie przywódców Centrolewu, profesora Kota, Wojciecha Korfantego, docenta Cywińskiego (która to sprawa sama w sobie była bardzo głośna i ważna bo był to pierwszy proces o "znieważenie Narodu poprzez nazwanie Marszałka kabotynem"),Stanisława Mikołajczyka i innych znanych postaci. Trzeba przy tym pamiętać, że Stefan Glaser nie był politycznie blisko ani do Centrolewu ani do SL-u, był raczej endekiem a potem był we władzach chadecji. W krótkich tekstach autor opisuje swój udział w tych procesach jak również pokazuje pewne zdarzenia dziejące się wokół sprawy likwidacji katedr uniwersyteckich. Prawie połowę książeczki zajmują unikalne dokumenty z tych spraw, które autor uznał za ważne dla potomności. Nie jest to ciągły i szeroki obraz historyczny walki przeciw sanacyjnym nadużyciom ale są to właśnie urywki, takie urywki jakie może widzieć jeden człowiek - uczestnik wydarzeń historycznych. To ważne, żeby je zachowywać, bo z takich urywków można potem zbudować obraz. I na koniec: profesor Glaser został po wojnie w Wielkiej Brytanii a potem w Belgii i był bardzo aktywnym i znanym profesorem prawa międzynarodowego.