Helen Rappaport

„Cztery siostry. Utracony świat ostatnich księżniczek z rodu Romanowów”, autorstwa Helen Rappaport, to monumentalne dzieło historyczne, przybliżające nam sylwetki wszystkich członków carskiej rodziny, od momentu poznania się Aleksandry z Mikołajem, aż do momentu ich śmierci. Autorka rozdział po rozdziale opisuje ich losy, szczegółowo przedstawiając nie tylko najważniejsze fakty, lecz także mało znane szczegóły, wyszukane w licznych listach i dziennikach. Car Mikołaj II, o którym w Polsce mówi się niechętnie, a jeśli już, to w negatywny sposób, jako nieudolny i samozwańczy ostatni oficjalny król Polski, w książce Rappaport wygląda zupełnie inaczej. Z dziesiątek zachowanych zapisków wywnioskować można, że Mikołaj II był władcą słabym i mocno nijakim, nie pragnącym podbojów i wojen, praktykujący je raczej przez wzgląd na naród i historię swojego rodu. Myślał, że prowadzenie wojen jest tym, czego się od niego oczekuje. Co więcej, był przekonany, że tak musi postępować, zgodnie z wolą Boga. Nie słuchał zatem nikogo – ani najbliższych doradców, ani prostych ludzi, którzy ginęli za niego, najpierw z miłością do cara na ustach, potem z bluźnierstwami przeciw niemu. Nie posłuchał nawet rad Rasputina, który ostrzegał wprost, że dołączenie Rosji do wojny będzie końcem wszystkiego, całego znanego dotychczas świata, co rzeczywiście się spełniło. Z tych samych zapisków wynika za to, co podkreśla autorka, że Mikołaj był doskonałym ojcem i idealnym mężem. Preferował spokojne życie rodzinne i proste rozrywki, gry planszowe, spacery z dziećmi, a wakacje najchętniej spędzał na Krymie, gdzie doglądał swoich winnic, lub na jachcie Sztandart, z którego schodził z rodziną na fiński brzeg, by zagrać w tenisa, zbierać grzyby, wędrować po górach lub rozpalić ognisko i po prostu miło spędzić czas. Jego największym marzeniem było osiąść na angielskiej wsi, w niewielkim domu, za to z dużym ogródkiem, który mógłby razem z córkami pielęgnować. Aleksandra Fiodorowna, wśród bliskich znana jako Alix. Ukochana żona Mikołaja, której największymi przekleństwami były pochodzenie i niefortunna kolejność rodzenia dzieci. Rosjanie najpierw pokochali nową carycę, przymykając oko na jej niemieckie, źle kojarzące się pochodzenie. Kochaliby ją nawet wtedy, gdyby rodziła same córki, lecz jednocześnie uczestniczyła aktywnie w życiu stolicy, pokazując się w dorastającymi dziewczynkami tu i ówdzie. Ona jednak, podobnie jak Mikołaj, preferowała spokojne życie. W dodatku bardzo cierpiała na liczne nerwobóle, utrudniające jej jakąkolwiek aktywność nawet w obrębie samego pałacu czy własnego buduaru. Olga – najstarsza z sióstr, z biegiem lat przejęła wiele cech po matce. Praca w szpitalu, w czasie wojny, wpływała na nią tak źle, że musiała ją porzucić. Coraz częściej chorowała, czuła się źle, cierpiała na depresję, a jej piękne oczy coraz częściej przepełniał dojmujący smutek, zupełnie jakby od najmłodszych lat przeczuwała nadchodzący szybko kres jej życia. Tatiana – posiadająca wyjątkową, wschodniorosyjską urodę, szybko przejęła rolę najważniejszej siostry, zastępując Olgę w kluczowych momentach. Najpogodniejsza ze wszystkich sióstr, o wyjątkowo łagodnym usposobieniu i czarujących, sarnich oczach. Urodzona pielęgniarka i opiekunka, powierniczka największych ojcowskich i matczynych sekretów. Podczas letnich rejsów po Zatoce Fińskiej, w przeciwieństwie do sióstr wolała usiąść w gdzieś w ustronnym miejscu z tomikiem poezji, zamiast uczestniczyć w ruchowych grach i zabawach. Maria – trzecia z carskich córek, często przedstawiana przez bliskich jako wyjątkowo prosta i pospolita istota, jednakże o największym i najszczerszym sercu. Wiecznie radosna, śmiejąca się z wszystkiego, szczególnie ze swojej niezdarności i licznych potknięć i upadków, co w połączeniu z jej większą posturą wywoływało salwy śmiechu u wszystkich, którzy jej akurat towarzyszyli. Prostolinijnością zjednywała sobie otoczenie. Anastazja – najmłodsza z dziewcząt, opisywana jako najmniej urodziwa, przezywana chłopczycą oraz Szwyzbikiem (chochlikiem, diabełkiem). Niepokorna, buntownicza i nadaktywna, najgorzej radząca sobie podczas lekcji, czym wywoływała nieustanną złość nauczycieli. Wybuchowy charakter i ogromne poczucie humoru, czasem niezbyt wyszukane, budzące zgorszenie guwernantek i opiekunów, było dla Romanowów i jej świty wybawieniem podczas długich miesięcy domowego aresztu. Aleksy – jedyny chłopiec w rodzinie. Wyczekane przez naród dziecko, raz za razem wyrywane z rąk śmierci. Podobnie jak siostry zamknięty w złotej klatce, z której praktycznie nie mógł się wydostać, ze względu na hemofilię. Kochający wolność, niezależność, pragnący żyć jak inne dzieci, a przynajmniej tak jak siostry, był przy tym wyjątkowo nieostrożny. Wiele z jego skoków i upadków kończyło się długimi miesiącami bolesnych krwotoków wewnętrznych, unieruchomienia w łóżku i stanów tak niebezpiecznych, że nie raz odprawiano nad dogorywającym chłopcem ostatnie namaszczenie. Helen Rappaport w „Czterech siostrach” dokonała karkołomnej pracy, sięgając do osób prywatnych i państwowych archiwów, do muzeów i urzędów, odnajdując kilkaset źródeł pisanych, które rzuciły pierwsze promienie światła na miniony świat i prywatne życie ostatnich Romanowów. Autorka rysuje nieznany dotychczas obraz rodziny. Wszystko to opiera na tysiącach przeanalizowanych, zachowanych do dzisiaj dzienników, wspomnień oraz listów, które cała rodzina z pasją wysyłała do bliskich, jak i do samych sobie. Dziewczęta pisywały niemal codziennie do krewnych, koleżanek, z czasem do swoich ukochanych oficerów, do ojca przebywającego na froncie, a gdy matka leżała chora w łóżku, to także do niej. Z listów i spisywanych w dziennikach wspomnień, kreuje się oraz wysoko wrażliwych, uczynnych, szczerych i zwyczajnych nastolatek, które pragnęły kochać kogo chcą, pomagać innym i nie w smak były im dworskie ceremoniały i myśli o zamążpójściu za któregoś z wysoko urodzonych kuzynów. Kochały zakupy w modnych sklepach i towarzystwo, którego im jednak oszczędzano, co sprawiło, że najlepiej czuły się same z sobą, każda w swoim własnym, indywidualnym świecie wyobrażeń o idealnym życiu, w którym zawsze znajdzie się miejsce dla najbliższych. I tylko wiele złych decyzji ich ojca, niepotrafiącego spojrzeć szerzej na problemy swojego narodu, zbyt pochłoniętego rodzinnym życiem i zbyt mocno zawierzającego Bogu, sprawiło, że idealne życie nigdy do nich nie dotarło. Dotrzeć nie zdążyło. Wielkie Księżne, cztery rajskie ptaki, pragnące niezobowiązującej wolności, uwięzione od narodzin w sztywnym szkielecie pałacu, od dworskiego życia uwolnione zostały w najgorszy sposób. Strzałem z broni trzymanej przez nienawidzącego je oprawcę; bagnetem wbitym prosto w szczere, kochające życie serca. Po bardziej szczegółową recenzję zapraszam do siebie - https://kulturalnynihilista.pl/cztery-siostry-utracony-swiat-ostatnich-ksiezniczek-z-rodu-romanowow-helen-rappaport-rosja-cz-14/