City 6. Antologia polskich opowiadań grozy Dariusz Muszer 8,1
ocenił(a) na 912 tyg. temu Cykl „City” wydawany przez Wydawnictwo Forma obfituje w publikacje krążące wokół miasta, jego oblicz, żywiołowości, żywotności i pewnego rodzaju demoniczności. Tkanka miejska jest zróżnicowana i zaskakująca. To, co pozornie martwe okazuje się mieć pamięć wielu pokoleń i wolę silniejszą od szybko przemijających ludzi. Do tego często przywołuje, przywabia osoby z nią związane, aby wchłonąć je w swoje struktury. W tym cyklu znajdziemy zarówno powieści, jak i antologie. Przeważa tu klimat mrocznego surrealizmu dającego poczucie, że ludzie są tylko mało znaczącymi elementami miasta, bo to od jego ducha i intencji zależy jak będą zachowywać się bohaterzy, ilu z nich będzie drapieżnikami, a ilu ofiarami, ilu zgodzi się na totalitaryzm, a ile spróbuje umknąć sile miejskiego ducha. Należąca do cyklu seria antologii polskich opowiadań grozy cechuje się krótkimi formami narracyjnymi stworzonymi przez wielu pisarzy. Łączy je konwencja tworzenia klimatu zagrożenia, drapieżności mieszkańców, ale też i przestrzeni miejskiej.. Pierwszy tom ukazał się w 2009 roku. W tym roku mamy już jej szóstą odsłonę. Niestandardowy format (kwadrat) stał się znakiem rozpoznawalnym nie tylko tego wydawnictwa, ale i cyklu. Do tego czarna okładka z wieloznacznymi grafikami, w których wprawne oko dostrzeże ludzkie kształty, zarysy pięter. To doskonale oddaje sposób, w jaki pisarze patrzą na miasto: tętniący życiem organizm, któremu mieszkańcy muszą się podporządkować. Próba wyłamania się ze schematu kończy się unicestwieniem.
Opowiadania są tak różnorodne, jak różni są ich autorzy. Każdy zbiór jest dość intrygujący. Z jednej strony pojawiają się opowiadania mogące uchodzić za etiudy, a z drugiej długie historie pokazujące wiele przemian. Budowane napięcie też bywa w nich różne: czasami krew się leje, a innym razem bywa wynikiem świadomości banalności zła, robienia na nim kariery czy siły przyciągającej do miasta lub dziwnych tworów zamieszkujących jego ulice. Możemy znaleźć w nich elementy znanej nam rzeczywistości przeplatane z mniej znaną nadzwyczajnością, z którą nie chcielibyśmy się spotkać. W mieście wszystko może być zagrożeniem. Czasami sam rzucany przez niego urok jest zabójczy, a innym razem zmiennokształtni mieszkańcy żądni kolejnych posiłków. Do tego miasta bywają otwarte, ale są i też takie, które musiały zostać otoczone wysokim murem, a przejście przez nie może być prawdziwym wyzwaniem survivalowym. Nie wierzycie? To sięgnijcie po „City 6”.
Wszystkie opowiadania łączy główny bohater, jakim jest miasto wciągające ludzi w sieci swoich ulic, tajemnic, morderstw, zjaw, duchów czy innych nadprzyrodzonych istot, a czasami po prostu w życie kryminalnych gwiazd tabloidów czy obcych przybyłych z kosmosu lub tajemniczych sił wpływających na działania ludzi błądzących ciasnymi uliczkami. Życie w takim otoczeniu nie może być normalne, a przez to i relacje są zaburzone. Ludzi łączą mniej lub bardziej widoczne interesy i podsycana przez różne budynki żądza krwi. Znikają, zabijają się, są zabijani, zabijają. Miasto to siedlisko dewiantów, którzy skrywają swoje prawdziwe oblicze pod maską uprzejmości i erudycji. Do tego mamy tu wszechobecną przemoc. Można ją spotkać w miejscach, które pozornie powinny dawać schronienie. Policja wobec napierającego z każdej strony zła często jest bezsilna, bo przestępcy są naprawdę sprytni i robią wszystko, aby ich czyn nie został wykryty. Do tego mordercami mogą okazać się istoty z kosmosu mogące przybrać postać niewinnych dzieci lub zwyczajnych przedmiotów. Jakby tych wyzwań było mało mamy tu także coś w postaci fatum i całą gamę przechodzących z rąk do rąk przedmiotów zmuszających kolejnych właścicieli do zabijania, przez co jeszcze trudniej uchwycić sprawców czynów. W takim otoczeniu praca śledczych często polega na bezmyślnym kręceniu się w kółko, bo jak odnaleźć sens czegoś, co sensu mieć nie może, jak wyjaśnić zjawiska, których ludzki rozum nie chce przyjąć do wiadomości.
W opowiadaniach bardzo ważną rolę odgrywa to, co w życiu każdego człowieka, czyli uczucia. To one formułują relacje międzyludzkie, stają się powodem do takich, a nie innych zachowań, przyczyną nieszczęść i radości (chociaż te w opowiadaniach zawsze mają złe skutki). One czynią z ludzi ofiary dające się zwabić na haczyk uwagi, uznania i miłości. Uleganie pożądaniu lub potrzebie bezpieczeństwa czy przedłużenia życia zawsze kończy się źle. I nie ważny jest tu status społeczny czy wiek. Jedni giną, bo zawierzyli osobie snującej przed nimi wizje wspólnej przyszłości, a inni przez to, że zabrakło im szczerości i szacunku dla bliskich, a jeszcze innych zwabił duch miasta, przed którym próbowali się schować w pierwotnych plemionach.
Zurbanizowane terytorium pełne jest labiryntów i niebezpieczeństw, które czyhają na jego mieszkańców w każdym miejscu: tłumne parki mogą tak samo zagrażać jak wyludnione, ciemne zaułki, wąskie uliczki są tak samo niebezpieczne jak szerokie ulice. Widzimy jak z każdą sensacją zmieniają się skojarzenia związane z określonymi miastami. Zbrodnie stają się tematami rozmówek przy kawce czy pretekstem do rzucania sobie wyzwań. Wchodzimy tu w świat, w którym zabijanie sąsiadek, nawiązywanie znajomości internetowej i rozwijanie romansów, rozgrzebywanie grobów umarłych, nawiedzone cele, miasta pełne kosmitów uwięzionych za murami, przepędzanie śmierci, wyludnianie miasta, żarłoczne blaszaki przytulone do kamienic, budynki domagające się krwi, mieszkańcy nastawieni na stosowanie przemocy i działanie w stadach. Z każdego zakamarka może wyłonić się zło. Zabójcy też są bardzo różnorodni: od młodzieńców szukających zemsty na rodzicach, przez dojrzałych i mających ustabilizowaną sytuację mieszkańcach, po niewinnie wyglądających staruszków, czy młode kobiety, które po latach zostają przyprowadzone przez matki do miasta, w których są ich korzenie. Miasto ma do tego cały arsenał wirusów, sił, substancji halucynogennych czy wywołujących zapomnienie i cudów, które budzą najgorsze instynkty i pomagają obnażyć drzemiące w ludziach zło. Czasami to, którego na pierwszy rzut oka nie widać i nie słychać.
Miasto jest siłą oblepiającą i otaczającą człowieka. Sprawia, że każdy mieszkaniec staje się jej elementem. Opowiadania pełne są dziwów oraz szaleństwa rozwijającego się pośród szarych blokowisk. Obraz wyłaniający się z opowiadań jest demoniczny: nie ma w miastach miejsc bezpiecznych. Nie ma znaczenia czy to duże przestrzenie czy bliskość przyrody w parku czy wąskie uliczki między kamienicami czy też brzydkie blokowiska. Każdy obszar jest tak samo niebezpieczny. Nawet wtedy, kiedy wydaje nam się, że miasto o nas dba, karmi nas, zapewnia każdą potrzebną rzecz może się okazać, że robi to wykorzystując ciała innych mieszkańców. W takim otoczeniu łatwo o kanibalizm.
Wielkim plusem zbioru jest to, że mamy tu dużą różnorodność. W kolejnych tomach znajdziemy wielość gatunków: jest zarówno groza jak i postapo, weird fiction czy realizm magiczny. Surrealistyczne wizje przeplata zwyczajność życia miejskiego, która po przyjrzeniu się okazuje się koszmarem. W tomie znajdziemy 22 utwory autorów z bardzo różnorodnym dorobkiem, piszących niesamowicie różnorodnie, dzięki czemu każda opowieść podsuwa inne nastroje oraz wizje, w których istotą miejskości jest zmuszanie do zabijania. Prowincja i wieś to obszar plemiennego, minimalistycznego życia pełnego trudów. Motywem powracającym jest tu pokazanie, że przeprowadzka do miasta wprowadzi wygodę, ale wiąże się z nakłanianiem do zabójstw. Miast staje się obszarem gry społecznej, w której mogą wygrać tylko najsilniejsze i najsprytniejsze jednostki. Czasami zło wypływa z bycia oddzielonym, osamotnionym.
Autorzy uświadamiają nam, że pełne grozy i zabobonnych wierzeń opowieści to nie tylko domena wsi, do których z pól i lasów mogą przywędrować złe moce, ale też można je znaleźć na miejskich placach, a nawet pięknych zielonych skwerkach kuszących ławką w cieniu drzewa. Zdecydowanie polecam.
