Filip Springer, naczelny reporter polskiej architektury, zaprasza w podróż po Polsce. Z „Księgą zachwytów” pod pachą, czyli - jak wyjaśnia we wstępie - katalogiem obiektów, z których może wypłynąć dla odbiorcy jakaś nauka (albo nauczka) - o przestrzeni, o Polsce i jej historii, o ludziach. A także przewodnikiem po olśnieniach, zachwytach i kilku rozczarowaniach architektonicznych doznanych podczas rozlicznych „badań terenowych” autora.

Na spotkaniu autorskim w Faktycznym Domu Kultury w Warszawie zapytany o to, którym byłby budynkiem, gdyby budynkiem mógł być, lekko zaskoczony odpowiedział: Okrąglakiem w Poznaniu. W jego książce ten budynek nazwany „ikoną socmodernizmu” ma swoje - to zrozumiałe - miejsce. Pisze o nim, jak i o każdym innym, na 3 stronach (czwarta to zdjęcie „portretowe”), przybliżając jego historię, akcentując kontrowersje z nim związane, jak i funkcjonowanie w teraźniejszości. Oraz - na koniec - dorzuca lekturę dla zainteresowanych tematem (bywa, że innego typu ciekawostkę: adres portalu, piosenkę itp.). Jeśli ktoś zna „Źle urodzone. Reportaże o architekturze PRL-u” Springera to z Okrąglakiem, a przede wszystkim z postacią jego architekta Marka Leykama już się zetknął. Wtórności czy powtarzania się w tym jednak nie ma. Jest nieustanne czytanie tekstu, jakim staje się dla Filipa Springera budynek. O ile taki Okrąglak jest architekturą niebanalną, którą nie łatwo było funkcjonalnie zagospodarować i uchronić przed zniszczeniem - i na to przede wszystkim zwraca uwagę reporter, o tyle przy - także poznańskim - Karolku, akademiku Akademii Medycznej, mówi wprost: budynek jest mało skomplikowany, jest architekturą solidną i skromną. Dlaczego więc go urzekł? Oddaje „ducha ludzi”, dla których został przeznaczony. Beztroski, pogodny, szczery i po prostu sympatyczny - jak studenci, jego mieszkańcy.

Nie tylko dla poznaniaków (Wielkopolska i Lubuskie) „Księga zachwytów”. Każdy region znajdzie siebie: Pomorze Zachodnie ma np. Filharmonię im. M.Karłowicza w Szczecinie, Pomorze i Kujawy - dworzec kolejowy Gdynia Główna, Podlasie, Mazury i Warmia - Centrum Sportów Wodnych nad jeziorem Ukiel w Olsztynie, Mazowsze - Sady Żoliborskie w Warszawie, Łódzkie - Hotel Andel's przy Manufakturze w Łodzi, Dolny Śląsk - Muzeum Wsi Polskiej w Opolu, Śląsk - Aleję Korfantego w Katowicach, Małopolska i Świętokrzyskie - Europejskie Centrum Muzyki w Lutosławicach, a Lubelszczyzna i Podkarpacie - moje pospringerowskie absolutnie zachwycające odkrycie: Apartamenty na drzewach w Nałęczowie (w dobie internetu adres nietrudny do zlokalizowania). Jak można się po tym krótkim przeglądzie zorientować - architektura różnorodna, i jednostkowa, i kompleksowa, i bardzo znana, i prawie wcale. Za każdym razem warta uwagi. Opisana zaś lekko, erudycyjnie, z nutką humoru, gdy trzeba zaś - z lekkim zadziorem.

To na pewno nie księga dla znawców tematu. Architekci, studenci i projektanci przestrzeni znają już, wiedzą i rozumieją. To księga dla takich jak ja. Trochę wiedzą, trochę rozumieją, chcieliby nauczyć się myśleć przestrzenią, ale raczej potrzebują przewodnika, bo na specjalistyczną lekturę sił zwyczajnie nie starcza. Tacy się świetnie odnajdą. Jak ja.

Właściwie już chyba nie pamiętam, jak Springer wytłumaczył zebranym w FDK, dlaczego byłby poznańskim Okrąglakiem. Zapytam może przy okazji, a póki co, odpowiedź sama sobie znalazłam w książce, gdzie pisze o tym budynku: „To jakość i marka sama w sobie”. Zupełnie jak Springer.

Lektura obowiązkowa!

Justyna Radomińska