Nie trzeba być działaczem Greenpeace'u, żeby niepokoić się zmianami klimatycznymi, zwłaszcza tymi, do których przyczynia się człowiek. A że co kilkanaście lat jest nas o miliard więcej (polecam budzące grozę hasło „ludność świata" w Wikipedii), naprawdę jest się czym martwić. Z pewnością mocno zaniepokojona jest Laline Paull, która w „Lodzie" umiejętnie połączyła wątek ekologiczny z kryminalno-sensacyjnym. Obydwa jednak prowadzone są w konwencji solidnej prozy obyczajowej. To miła odmiana po innej książce z topniejącymi lodowcami w tle, którą niedawno recenzowałem. Był to „Przełom” Michaela Grumleya, który okazał się, niestety, książką infantylną, kiczowatą i efekciarską. Natomiast „Lód" to zupełnie inna klasa. Wprawdzie również jest to literatura gatunkowa, ale za to z akcentem na „literaturę”, a nie bezsensowny natłok gatunkowych atrakcji.

Początek „Lodu" może wydać się niezbyt wciągający i nie w pełni zrozumiały. Wynika to z faktu, iż autorka zrezygnowała ze stopniowego wprowadzania czytelnika w świat swojej fabuły. Dlatego z marszu trafiamy w sam środek poważnego kryzysu w życiu Seana Cawsona, o którym właściwie nic nie wiemy, poruszonego śmiercią równie nieznanego nam Toma Hardinga, którego zwłoki zostały właśnie znalezione w pobliżu lodowca Midgard, z którym obydwaj byli jakoś powiązani. Taka początkowa dezorientacja w zakresie who is who bywa irytująca. W tym przypadku okazała się jednak intrygująca.

Po enigmatycznym początku stopniowo dowiadujemy się coraz więcej o Seanie, Tomie i arktycznym Midgard. Szczególnie pomocne są obszerne retrospekcje (moim zdaniem dużo bardziej udane niż plan współczesny), w których poznajemy Seana sprzed lat, biednego studenta zafascynowanego Arktyką, który w niezwykłych okolicznościach zawiera znajomość z Tomem Hardingiem, studentem Oksfordu i polarnikiem. Gdy ci dwaj młodzi ludzie spotykają na swej drodze ekscentrycznego milionera, który udziela im finansowego wsparcia, w ich życiu zaczyna się czas przygód, ale też problemów i coraz trudniejszych decyzji. Ostatecznie Sean zostaje wiernym uczniem swego patrona, globalnie działającego bezwzględnego inwestora. Inaczej Tom, który staje się zaangażowanym, wojującym ekologiem. Po latach ich drogi przecinają się ponownie...

Mimo początkowej dezorientacji niespiesznie prowadzona narracja wciągała mnie coraz bardziej, gdyż bohaterowie „Lodu" to pełnowymiarowe, wyraziste osobowości, a ich relacje są pokazane wnikliwie i wiarygodnie. Świetnym pomysłem było umieszczenie na początku każdego rozdziału cytatów z dzienników zdobywców Arktyki sprzed stulecia. Choć fragmentaryczne, są to bardzo mocne, poruszające historie o determinacji i cierpieniu. Poważne zastrzeżenia mam natomiast do finału powieści. Nie chodzi mi o konkretne pomysły fabularne, tylko o porzucenie tego powolnego tempa narracji, bardzo odpowiedniego do czasu i miejsca akcji. Jakby nie dowierzając walorom swojej opowieści, pod koniec autorka mocno podkręca tempo i emocje, serwując tym samym jeden zwrot akcji za drugim (zupełnie jakby zafascynował ją piętrowy finał „Pochłaniacza” Katarzyny Bondy). Jednak w ogólnym rozrachunku „Lód” należy ocenić jako bardzo sprawnie napisane czytadło, w dodatku oferujące nie tylko rozrywkę, ale też parę tematów wartych przemyślenia.

Bogusław Karpowicz