Zbliża się wojna. Druga wojna światowa. Wokół króluje katastrofizm, walcząc o insygnia władzy z egzystencjalizmem. Ludzie się boją. Drżą ze strachu. Przeraża ich widmo zbliżającej się - kolejnej! - wojny, przepełnia ich trwogą los narodu i całej, budowanej przez tysiąclecia europejskiej cywilizacji, frapuje ich własny, jednostkowy sens życia... Czy jest? Czy on w ogóle jeszcze gdzieś jest, ukryty między defetyzmem, sceptycyzmem a nihilizmem?

Boi się też George Bowling, główny bohater powieści Orwella, obdarzony przez autora jego własnym imieniem. Przypadek? Oczywiście, że nie. W moim odczuciu dodaje to owej postaci uniwersalności. Boi się sam Orwell, boi się George Bowling, boją się wszyscy.

Nie tylko wojna jako taka napawa bohatera lękiem. Zwraca on uwagę na jałowość zwykłej, codziennej egzystencji, która dawała się wtedy we znaki szczególnie dotkliwie.

"Widzicie, każdy z nas ma swojego diabła, który siedzi nam na karku i zapędza do wykonywania wiecznie tych samych, idiotycznych czynności. W rezultacie znajdujemy czas na wszystko, wyjąwszy sprawy i rzeczy naprawdę czegoś warte."

A dziś? Któż z nas tego dziś nie zna... Wojna, nie wojna, lęk o zasadność ludzkiej egzystencji płynącej w tej formie, w jakiej musi płynąć w tak rozwiniętej cywilizacji, nie umarł do dziś. Umierali ludzie, umierały wspomnienia, lecz trwoga trwa. Atawizm?

Obumierające wspomnienia to również spora część tematyczna tej książki. Nasz bohater, po wygranej na loterii, decyduje się na podróż sentymentalną do krainy dzieciństwa. I znów to samo. Wspomnienia może i żywe, lecz konfrontowana z nimi rzeczywistość absolutnie nie jest w stanie utrzymać ich realności. Po czasie wszystko się zmieniło. Kraina, którą chciałoby się pamiętać jako ostoję szczęścia i beztroski, zdecydowanie nie może zostać przedstawiona jako apoteoza tych stanów. Wszystko zmarniało, zjałowiało, przepełniło się marazmem i zrezygnowaniem. George Bowling załamuje ręce, kierując do obserwatorów tej historii słowa:

"Chciałem wam coś niecoś opowiedzieć o tym, jak wyglądał świat przed wojną, świat, w który wstąpiłem na chwilę, (...) możliwe jednak, że niepotrzebnie się wysilałem. Bo albo pamiętacie przedwojenne czasy i nie trzeba wam ich przypominać, albo ich nie pamiętacie i wtedy szkoda słów."

Więc po cóż ja jeszcze będę się wysilać?

Orwell inny niż zwykle. Bardziej sentymentalny, ludzki, zwyczajny. Chwilami nudny, trudno zaprzeczyć. Dlatego "Brak tchu" dostaje ode mnie najniższą ocenę spośród wszystkich orwellowskich dokonań, z jakimi było mi dane się zapoznać.
Jednak to wciąż Orwell. Poniżej szóstki nie schodzi.

Zbliża się wojna. Druga wojna światowa. Wokół króluje katastrofizm, walcząc o insygnia władzy z egzystencjalizmem. Ludzie się boją. Drżą ze strachu. Przeraża ich widmo zbliżającej się - kolejnej! - wojny, przepełnia ich trwogą los narodu i całej, budowanej przez tysiąclecia europejskiej cywilizacji, frapuje ich własny, jednostkowy sens życia... Czy jest? Czy on w ogóle...