Jesteśmy społecznością, która kocha książki

W pisma Maurrasa należy się wczytać, należy przyjąć do wiadomości jego publicystyczny zapał, widoczny również w pismach niepolitycznych. Ten entuzjazm polityczny, to kategoryczne i jednoznaczne osądzanie ludzi i poglądów, i ta pryncypialność w trwaniu przy własnych ideach - to jest właściwość epoki. Z tym trzeba się pogodzić. Z pewnością czytelnik, (niezależnie od własnych przekonań) zapoznając się z dziełem Maurrasa odniesie wrażenie, że obcuje z wielkim, niepospolitym umysłem. Niektóre twierdzenia Maurrasa są trafne i dziś zdumiewająco aktualne. Na przykład przekonanie, że jakaś wewnętrznie zdyscyplinowana mniejszości potrafi narzucić swoje najbardziej radykalne przekonania bezwolnej, skrajnie zindywidualizowanej większości. Ciekawe, w kontekście życiorysu autora, jest również poparcie Maurrasa dla idei decentralizacyjnej. Jako świadomy Prowansalczyk pisał sam o sobie: "...jestem: samorządowym republikaninem, prowincjonalnym federalistą i, co do formy kierowania naszą ojczyzną, namiętnym rojalistą. Maurras popiera swoją ideę interesującym przykładem klęski całkowicie scentralizowanego państwa jakim było Drugie Cesarstwo w starciu z Niemcami, które mimo hegemonii Prus zachowały szereg swoich odrębności regionalnych. Takich nieoczywistości jest w zbiorze pism twórcy Action Francaise znacznie więcej. Sam Maurras był również postacią, której nie można jednoznacznie stawiać po jednej stronie politycznego sporu. Niewierzący katolik, skłócony z domem orleańskim rojalista, zwolennik Comte'a i jednocześnie autor finezyjnych erotyków. Do każdej próby zaklasyfikowania Maurrasa trzeba by dodać dziesiątki przypisów. Polecam wszystkim, którzy interesują się historią Francji, ale i szerzej, historią europejskich idei politycznych.