Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Spośród wszystkich reform czasów stanisławowskich, próba ulepszenia prawa pod nazwą „Kodeksu Zamoyskiego” jest chyba najmniej znana, a przynajmniej niewiele uwagi poświęca się na nią (o ile w ogóle) na lekcjach historii. A wielka szkoda, bo „dzieje” te są bardzo pouczającą wskazówką na temat tego, kto tak naprawdę dążył do naprawy sytuacji Rzeczypospolitej, a kto patrzył jedynie na swe partykularne interesiki. Mówiąc bez ogródek, grabarzem tego oświeceniowego projektu, który czerpiąc najlepsze wzorce od ówczesnych europejskich reformatorów, był Kościół katolicki wespół z Rosją. Łukasz Kurdybacha odsłania kulisy antypatriotycznych działań ludzi Kościoła (szczególnie jego nuncjusza, ale też wielu biskupów),kreśląc genezę, walkę o przetrwanie i upadek przedsięwzięcia, które już na kilkanaście lat przed Konstytucją 3 Maja mogło się walnie przyczynić do poprawy stosunków społeczno-gospodarczych i prawnych w kraju. Kler natomiast, dbający jak zwykle jedynie o własne interesy (mimo szerokiej, cynicznej propagandy odwracającej kota ogonem),w imię obrony „tradycji” i „wartości chrześcijańskich”, idąc ręka w rękę ze schizmatyckim zaborcą, doprowadził do obalenia światłego i postępowego projektu. Na uwagę w książce zasługują szczególnie cytaty z Józefa Wybickiego, który, tak hołubiony skądinąd jako twórca „Mazurka Dąbrowskiego” (na szczęście prawica i bogobojni obywatele nie wiedzą, iż był on parszywym masonem, antyklerykałem i, jakby to dzisiaj powiedzieć, „lewakiem”),będąc „prawą ręką” i głównym współpracownikiem Andrzeja Zamoyskiego, stwierdza wprost kto ponosi odpowiedzialność za fiasko reform. Niestety przykład ten i wiele innych z czasów XVIII wieku i wcześniej, niczego nie nauczył późniejszych decydentów narodu. Po dziś dzień czci się fałszywych bożków i złote cielce, a wpływ czynnika religijnego na sferę prawa ma tak samo zgubne skutki dla państwa jak w czasach I RP.