Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Evelio Rosero w książce Między frontami poruszył temat wojny w Kolumbii, jednak w sposób jakże inny, w porównaniu z powieściami stworzonymi przez Polaków, doświadczonych wojną w inny sposób. U Rosero wojna wydaje się mieć swój rytm, jakby była podporządkowana prawu południowej sjesty, przychodzi falami, niczym przypływ zalewa San Jose, niewielką mieścinę, zagarniając za każdym razem jakiegoś nieszczęśnika. Po cofnięciu się, rodziny czekają na wiadomość w sprawie okupu. Tak samo znika żona Ismaela, głównego bohatera, emerytowanego nauczyciela rozmiłowanego w podglądaniu młodych kobiet. W czasie powodzi mieszkańcy nigdy do końca nie są pewni, kto strzela: oddziały lewicowe, prawicowe bojówki, a może żołnierze karteli narkotykowych, wyczuwają jednak, że śmierć od kuli zawsze będzie taka sama, niezależnie od tego, kto ją wystrzeli. Nikt nie ma pewności, czy zaginieni krewni zginęli, zastrzeleni za rzekomą kolaborację z wrogiem, czy może zostali porwani dla okupu. Żołnierze przychodzą i odchodzą pozostawiając w miasteczku coraz mniej mieszkańców, a ci, którzy zostali, są przerażeni, cierpiący i pełni niezrozumienia. Choć autor jest Kolumbijczykiem, nie znajdziemy tutaj magicznego realizmu rodem z Marqueza, jest tylko, i aż, realizm, bez dodatków, zmiękczeń i udziwnień, mamy senną atmosferę małego miasteczka połączoną z horrorem wojny. Ten kontrast robi piorunujące wrażenie, więc nic dziwnego, że w 2007 roku powieść została nagrodzona prestiżową Premio Tusquets Editores de Novela oraz Independent Foreign Fiction Prize przyznawaną przez brytyjski dziennik „The Independent”. Poza tragedią mieszkańców San Jose, dowiadujemy się o osobistej tragedii Ismaela – starości, z którą mężczyzna wydaje się nie móc pogodzić. Na widok kobiet z miasteczka przypomina sobie dawne czasy, a większość ze wspomnień jest związana z relacjami damsko męskimi, jakby rozmyślanie o nich było jedynym sensem życia mężczyzny. Podgląda również nagą sąsiadkę, o czym wie jej mąż a nawet żona Ismaela. Zdaje się również w specyficzny sposób fantazjować na temat dorastających dziewczyn, ocierając się może nie o pedofilię, ale na pewno niebezpiecznie zerkając poprzez granicę, za którą leży już teren zakazany. Zniknięcie żony uzmysławia mu, jak bardzo jest ona dla niego ważna. Nie poddaje się, szuka, ryzykując życiem. Między frontami to nie tylko książka odnosząca się do tragicznej wojny w Kolumbii, to także powieść traktująca o wojnie pomiędzy historią i fantazjami z nią związanymi, a brutalną teraźniejszością, która spoziera na nas w każdej sekundzie, a której staramy się za wszelką cenę nie zauważać. To rzecz o przemijaniu i stracie, o wojnie, którą ciągle toczymy w naszych głowach. Czasami przegrywamy ją i stajemy się zakładnikami wspomnień, rozpamiętując to, co utraciliśmy. Czy prawdziwa strata czegoś, wcześniej ledwo zauważalnego, pozwoli nam to docenić i zdoła przywołać do teraźniejszości? Czy raczej dostaniemy kolejny obiekt do fantazjowania, wciągający nas skutecznie do świata wspomnień rozgrywanego w umyśle? Damy się zamknąć między frontami nieistniejącej już przeszłości, a teraźniejszości, której się boimy?