Jesteśmy społecznością, która kocha książki

„Wyobrażałam sobie klepsydrę; gdzie przesypujesz piasek z jednej części do drugiej, żeby odmierzyć czas. Tak to widziałam: kradniemy piasek i czas, bo każdy dzień w naszym życiu jest cholernie bogaty, a każdy rok trwa bardzo długo.” Złodzieje piasku- korespondenci wojenni. O nich właśnie jest ta powieść. Nazywają siebie ćpunami wojny, bo wojna, niebezpieczeństwo, nieustanna pogoń za materiałem, za sensacją i jednocześnie ludzką tragedią to dla nich narkotyk, od którego nie potrafią się uwolnić. Gardzą pokojem wywalczonym w poprzednich wojnach, nuży ich spokój, pragną akcji. Chcą żyć tragedią innych, bo dzięki temu sami mogą osiągnąć sukces. „Ale tylko jeden narkotyk dawał im wszystkim prawdziwy odlot, kopa, szprycę: narkotyk zdobytego materiału…” Danny, Rachel, Becky, Edwin i Kaps to przyjaciele, najlepsi korespondenci, nie na jednym froncie „walczący” piórem i obiektywem, niejedno razem przeszli, walcząc o przetrwanie, chcąc wyrwać każdej kolejnej wojnie jak najwięcej z dramatycznych wydarzeń. Danny – to numer jeden: wzór, ideał, pisarz, zdobywca Pulitzera. Zawsze trzyma się z przyjaciółmi ale jednak z dala od wszystkich, aby się od nich odróżniać i mieć więcej możliwości i zawsze błyszczeć. Zawsze był pierwszy na miejscu wydarzeń, zawsze najlepiej redagował tekst, miał jakiś zmysł, talent, świeży i niepowtarzalny punkt widzenia, głębokie analizy i dobitne cytaty. Zależało mu na splendorze i szacunku innych. Potrafił być zimny, bezwzględny w tym, co robi, ale też miał niewyobrażalny talent i był do tego stworzony. Pewnego dnia, w drodze na wywiad, który miał być podstawą kolejnego wspaniałego artykułu wpada w pułapkę Al.-Kaidy i dostaje się do irackiej niewoli. Tam, wspomina, na nowo przeżywa swoje życie pełne bomb i tragedii zarówno w życiu zawodowym jak i prywatnym. Jego przyjaciele, w oczekiwaniu na kolejne wieści, wspominając, opowiadając siostrze Danny'ego swoją wspólną historię, snują opowieść o życiu i pracy korespondenta. Każdy z nich kryje jakąś tajemnicę, tragedię, która na zawsze naznaczyła ich życie. Czy Danny przypadkiem wpadł w pułapkę, czy zdoła odnaleźć samego siebie, a jego przyjaciele przyznają się przed sobą, jacy są i czego potrzebują? Powieść toczy się w dwóch planach czasowych: bieżące wydarzenia to Irak, 2004 r. a w przeszłości wracamy do roku 1994 wojny w Bośni, ataku cholery w Ruandzie, oraz wojny w Czeczenii. Ben Brown, najsławniejszy korespondent wojenny BBC ujawnia przerażające tajniki swojej pracy, prezentuje najgorsze, nieludzkie oblicza zła. Postacie są fikcyjne ale wszystkie opisywane miejsca prawdziwe, wszędzie tam autor był i brał udział w działaniach wojennych, widział to wszystko i przekazywał te tragedie i dramaty do wiadomości całemu światu. Naszym oczom ukazuje się korespondent wojenny. Gotowy na wielkie ryzyko, który wie, że każdy kolejny materiał może doprowadzić go do wielkiego sukcesu i sławy lub do śmierci. Wybór jednak jest prosty. „Fotoreporterzy nie mieli czasu na dylematy – mogli albo wykorzystać okazję, albo ją stracić.” Dotyczy to wszystkich sytuacji, nawet tych najbardziej kontrowersyjnych, nieludzkich, pozbawiających człowieczeństwa i honoru innych. Często musi się wyzbyć norm moralnych lub nauczyć żyć z wyrzutami sumienia. Jest wiele wstrząsających i trudnych sytuacji w tej powieści, kiedy to korespondenci muszą wybierać, muszą podjąć decyzję, kiedy w ich rękach spoczywa los innego człowieka. (Do tej pory nie mogę zapomnieć opisu sceny spotkania Rachel i Becky z najlepszym serbskim snajperem, który miał być bohaterem ich artykułu ale za to kazał im spojrzeć w lunetę i wybrać kolejną ofiarę.) Jednak wojna musi pozostawić ślad w psychice, musi wpłynąć na życie korespondentów i zmienia je diametralnie. Pozorna obojętność, udawanie, że wszystko jest w porządku, życie złudzeniami – ten stan nie może trwać. Nigdy już nie będą tacy sami. Wiadomo od zawsze, że wojna niszczy, dokładnie wszystko i wszystkich. Nie da się od tego uciec. Ben Brown stworzył prawdziwych ludzi, nie pozbawionych wad, wręcz przeciwnie. Bez upiększenia, pozwolił nam ich lubić, szanować lub nienawidzić. Czytelnik wchodzi w interakcję z każdym z nich, bierze udział w tych niezwykle sugestywnie i żywo przedstawianych wydarzeniach. Ta powieść łączy ze sobą reportaż, dokument, biografię i sensację z wątkami społecznymi, obyczajowymi, romansowymi. Brown pisze językiem przejrzystym i klarownym, do bólu konkretnym. Ani na chwilę nie zatrzymuje akcji, nie zwalnia, nie nudzi, nie zanurza się w długie i męczące opisy. Prowadzi czytelnika w sam środek wojny, niewyobrażalnej tragedii, która na długo utrwala się w pamięci. Nie mogłam się oderwać, nie wiedząc co bardziej wciąga: brutalność i realizm opisywanych wydarzeń, konieczność refleksji nad istotą człowieczeństwa, czy burzliwe i trudne życie bohaterów. Dawno się tak nie zachwyciłam!