W Polsce rzadko mówi się o tym pisarzu-skandaliście, a polscy historycy literatury do dziś mają problem z umieszczaniem jego nazwiska w literackich syntezach. Kosiński wyjechał z kraju na stypendium do Stanów Zjednoczonych w 1957 roku i  pozostał tam na stałe, otrzymując amerykańskie obywatelstwo. W 1969 roku zdobył  prestiżową National Book Award, a kilka lat później został wybrany prezesem amerykańskiego Penclubu, którą to funkcję sprawował przez dwie kadencje. Już w Polsce obudowywał swoją autobiografię nieprawdziwymi opowieściami, które często kilkakrotnie powtarzane, funkcjonowały jako fakty. Wyjazd do Stanów Zjednoczonych sprzyjał jego mitotwórczym zapędom, w nowym środowisku mógł bez obawy o demaskację snuć swoje historie lub od początku tworzyć całą swoją przeszłość. Do dziś krytycy mają wątpliwości, co do tego, czy jego powieść „Malowany Ptak” to fikcja literacka, czy też wstrząsający dokument oparty na osobistym doświadczeniu autora. Wydaje się, że demistyfikacji Kosińskiego dokonali amerykański biograf pisarza, James P. Sloan, oraz Joanna Siedlecka, autorka „Czarnego ptasiora”. Z ich badań wynika, iż  mimo obecności wątków autobiograficznych, powieść nie jest realistycznym zapisem osobistych przeżyć, jej autor bowiem bezpiecznie spędził wojnę w warunkach krańcowo odmiennych od opisanych w utworze. Wokół  „Malowanego ptaka” narosło wiele wątpliwości nie tylko co  do treści, ale też samego autorstwa. Twierdzi się, że Kosiński w chwili wydania książki nie znał angielskiego na tyle biegle, by napisać swoje dzieło w tym języku. Sugerowałoby to,  iż nad jego tekstem pracowało co najmniej kilku „redaktorów”.

Mimo kontrowersji wokół genezy, to powieść o uniwersalnej wymowie, określana jako surrealistyczna parabola ludzkiego losu. Tak też potraktował ją reżyser nowojorskiego spektaklu, Pavel Zuštiak. Jak przyznał, jego przedstawienie nie jest typową adaptacją „Malowanego ptaka”, zainspirowała go jedynie poruszana w książce tematyka - problem jednostki w grupie i to, jak jej tożsamość jest definiowana przez społeczność i środowisko. Szukałem sposobów przełożenia tych rzeczy i idei na fizyczne cele, obrazy, wrażenia wizualne i symbole. Wiele z nich nie ma dosłownego, lecz abstrakcyjny charakter - tłumaczy reżyser.

Bohaterem spektaklu jest powieściowy chłopiec-przybłęda, który w czasie trwania wojny ukrywa się wśród wiejskiej społeczności, zostając ostatecznie odrzucony jako inny. Jego wędrówkę po świecie zła obrazuje połączenie układów tanecznych z rzutami wideo oraz grą światłem i cieniem. Autor spektaklu rezygnuje z dialogów, sięgając jedynie po wyświetlane na ekranie wybrane zdania z powieści oraz fragmenty tekstu znanej rosyjskiej piosenki „Zawsze niech będzie słońce". Używa metaforyki i symboli, wykorzystuje grę słów, przykładowo, rzucając na podłogę napis świetlny "city" (miasto) i przekształcając go w "atrocity" (okrucieństwo). Ważną rolę w spektaklu odgrywa muzyka skomponowana i odtwarzana na scenie przez Christiana Fredericksona oraz Ryana Rumery’ego, która nadaje całości sugestywnego dramatyzmu.

Reżyser przedstawienia ma nadzieję, że jego produkcja trafi do któregoś z polskich teatrów. Jak dodał, spektakl w październiku zobaczą widzowie czescy i słowaccy.

„The Painted Bird” („Malowany ptak”), którego współproducentem jest polski Instytut im. Jerzego Grotowskiego, wystawiany będzie na scenie La MaMa do 30 lipca.