Tematyka ta nie ominęła również literatury – ukazało się kilka książek o wymownych tytułach, zawierających ciekawostki z różnych dziedzin i przeznaczonych rzekomo do czytania w toalecie (kwestia miejsca lektury to już osobny temat). Także wśród książek dla dzieci można zauważyć zainteresowanie wspomnianą tematyką – w ostatnich latach pojawiło się co najmniej kilka traktujących o produktach przemiany materii u ludzi i zwierząt tytułów, które osiągnęły sukces komercyjny (a może tylko medialny). Wśród nich znalazły się m.in. takie książki, jak: O małym krecie, który chciał wiedzieć, kto mu narobił na głowę; Mała książka o kupie; Kupa. Przyrodnicza wycieczka na stronę; Psia kupa; Wielki grzmot. Biegunka i inne. W innym zbiorze umieścić należy opublikowaną niedawno książkę dla dzieci Metryka nocnika, opisującą w perspektywie historycznej ewolucję miejsca, w którym oddajemy się wspomnianym czynnościom. Do trzeciej zaś grupy zaliczyłabym książki dla dorosłych, z nazwanym wyżej produktem przemiany materii w tytule, ale w nie opisującym w istocie tegoż, lecz przeznaczone do czytania w miejscu opisanym w drugiej kategorii (tak, wiem, że mętnie to brzmi) typu Kupa wiedzy czy Kupa faktów.

Tom „Ale kupa! Co masz w pieluszce?” sytuuje się gdzieś pomiędzy grupą pierwszą a drugą. Choć z pozoru traktuje o wiadomym temacie, jego główną funkcją nie jest dostarczenie wiedzy na ten temat, ale pomoc w nauce pewnych ważnych umiejętności. Wskazuje zresztą na to zarówno oryginalny tytuł książki („Mag ik eens in je luier kijken?”), jak i tytuł wydania angielskiego („Can I look in your diaper?”), na podstawie którego został przygotowany polski przekład. Polski tytuł książki zatem sugeruje coś innego niż znajdziemy w treści, a ponadto jest bardziej kontrowersyjny (a zatem i przyciągający). Wszystko to jednak nie powinno nas zwieść, bo w istocie książeczka pełni funkcję edukacyjną, a nie prowokacyjną. Doskonale zresztą sprawdza się w tej roli, co mogłam zauważyć, obserwując małą dwuletnią Czytelniczkę, z radością oglądającą tom, z ciekawością zaglądającą za ruchome elementy (w które owa jest zaopatrzona) jednocześnie głośno ją „czytając”. Mimo moich wcześniejszych wątpliwości przekonałam się, że mała adresatka książki doskonale zrozumiała jej funkcję i przesłanie, co więcej – ogląda ją wciąż z prawdziwą przyjemnością. Oprócz wiedzy w oczywistym temacie książeczka dostarcza też wiedzy przyrodniczej i zachęca do liczenia. Można ją polecić dzieciom w wieku 2-3 lat, ale widziałam też ośmiolatka przeglądającego ją z (niezdrową) fascynacją. I ta obserwacja skłania mnie do jeszcze jednej refleksji – jak istotne jest znalezienie książki adekwatnej do wieku i etapu rozwojowego dziecka. Bowiem coś, co wypływa z naturalnej ciekawości świata i odpowiada na zapotrzebowanie poznawcze dziecka w pewnym wieku, u innego, w innym okresie rozwojowym (i - co ciekawe – może to dotyczyć zarówno czytelnika młodszego, jak i nieco starszego), może rozwijając pewne fiksacje. Uwaga ta nie ma zresztą na celu przestrzegania przed książkami jako źródłem wiedzy (a wręcz przeciwnie), ale raczej zachęcenie rodziców i opiekunów do rozejrzenia się wśród bogatej oferty książek dla dzieci i wybranie publikacji nie tylko odpowiednich dla naszych dzieci pod względem tematyki czy etapu rozwoju, ale i wartości estetycznych i poznawczych. Moim zdaniem wspomniana wyżej „Mała książka o kupie” (opublikowana przez Jacek Santorski & Co Agencja Wydawnicza, obecnie Wydawnictwo Czarna Owca) niekoniecznie wpisuje się we wspomniane wyżej wymagania, co więcej – zawiera treści błędne i wypaczające rzeczywistość. Jako że mam awersję w temacie kontrowersji, a za to lubuję się w perwersji do konwersji (przekształcenia), polecam raczej omawiany tu tom. Warto bowiem przeanalizować oferty różnych wydawców i wybrać tych specjalizujących się w wydawaniu wartościowych książek dla dzieci.

Wracając do teorii mojego przyjaciela – równie dobrze można stwierdzić, że zainteresowanie ludzi, mediów i producentów wszelakich dóbr kręci się dookoła głowy. Wszelakie reklamy szamponów, odżywek, kosmetyków do makijażu, biżuterii (kolczyki), leków na ból głowy, zatok i medykamentów poprawiających koncentrację, okularów i soczewek oraz wielu innych produktów wydają się potwierdzać to założenie. W istocie nasz świat i nasza kultura (w znaczeniu cywilizacyjnym) pełne są wszystkiego. W zależności do zainteresowania i nastawienia znajdziemy w niej to, o czym myślimy – jedni treści poznawcze, inni - kontrowersyjne i obsceniczne.

Jowita Marzec