Książka może i niewybitna, może selektywna, ale z pewnością wyjątkowo potrzebna.

Lekturę rozpocząłem z pozycji ateisty niebędącego jednocześnie (już) antyklerykałem i świadomym pop-kulturowego przekłamania, mając duży dystans do omawianej problematyki. Inkwizycja rozgrzewa wyobraźnię nie tylko okrucieństwem na kartach pulpowej literatury, ale przez dziesięciolecia straszyła już całe masy czytelników w dziełach największych współczesnych pisarzy - od Jose Saramago, po Jaume Cabre, aż po Umberto Eco i Fiodoroa Dostojewskiego. Nie ma współczesnej literatury i pop-kultury bez złych inkwizytorów i nazistów.

Wywrócenie narracji, że to sądy świeckie i protestanci odpowiadały za sztosy, obarczenie katolików nieswoim grzech jest winą wyzwolonych myślicieli oświecenia, heretyckie ruchy były dalekie od doskonałości, a kościół wyprzedził procedury sądownicze o jakieś 500 lat i zawsze stosował najłagodniejsze kary to przewrotka na poziomie "rosjan wyzwalających ukrainę". Najzabawniejsze, że jest to prawda i "W obronie świętej inkwizycji" całkiem zręcznie wywraca tą narrację. Z faktami się nie dyskutuje, wystarczy ćwierć użytych tutaj argumentów, aby odwrócić najbardziej utarte bajki o złych inkwizytorach. Nie znaczy jednak, że książkę tą należy bezrefleksyjnie przyswoić.

Autor nawet sili się na obiektywizm, choć zaufanie mam do niego ograniczone, szczególnie kiedy czuć w nim tyle cynizmu do swoich "przeciwników" i nie ma nawet cienia zawahania, gdy opowiada o "autentycznych" opętaniach. Ograniczone zaufanie jest tutaj jak najbardziej potrzebne, jestem tego pewny.

Walka z herezją w imię wyższego dobra (zbawienie dusz, utrzymanie porządku społecznego) było działaniem zrozumiałym, ale krótkowzrocznym z naszej perspektywy - stary porządek w końcu musiał się zawalić, dając nam niezbędną laickość i swobodę. Inkwizycja nie była nawet drugim planem największych plag ludzkości, ale z pewnością dobrze, że nastał jej kres, nawet jeśli jest to dobry owoc często przegniłej u podstaw rewolucji francuskiej. Świeckość ma swoją nieocenioną wartość.

Książka może i niewybitna, może selektywna, ale z pewnością wyjątkowo potrzebna.

Lekturę rozpocząłem z pozycji ateisty niebędącego jednocześnie (już) antyklerykałem i świadomym pop-kulturowego przekłamania, mając duży dystans do omawianej problematyki. Inkwizycja rozgrzewa wyobraźnię nie tylko okrucieństwem na kartach pulpowej literatury, ale przez dziesięciolecia...