Mam ambiwalentne uczucia w stosunku do tej lektury. Z jednej strony pokazuje pogmatwane ludzkie losy w obliczu drugiej wojny światowej, z drugiej budzi jakiś niedosyt. Poczynania narratora, Feliksa Żukowskiego, nie zawsze są dla mnie wytłumaczalne. Czemu zaniechał prób odszukania matki i krewnych po wojnie? czemu nie zainteresował się ohydą Holocaustu skoro jego dziadek był Żydem?
Dorastając, Feliks odrzuca wszystko, co wcześniej go kształtowało- polskość, religię, staje się żarliwym lewicowcem. Opracowuje serię rokrocznie aktualizowanych francuskich przewodników po Europie Wschodniej, odwiedza tamte rejony, ale pozostaje ślepym na ogrom nędzy i konsekwencje życia w komunizmie. Hitler jawi mu się jako większy zbrodniarz niż Stalin, którego nadal wielbią narody. W końcu okoliczności przymuszają go do gorzkiego rozrachunku z przeszłością i kłamstwami ideologii, której dał się uwieść. Ponieważ akcja powieści toczy się w 1991r, ukazane są ważne wydarzenia jak upadek NRD, ZSRR, demokratyczne wybory w Polsce i przemiany systemowe. Niestety w dosyć uproszczony sposób, ale owe niedobory rekompensuje rzetelne przedstawienie okupacji hitlerowskiej opisane w liście matki do Feliksa. Powieść miała pewnie duże ambicje, chciała nakreślić historię kilkudziesięciu lat, ale czasy powojenne są dość zdawkowo i pobieżnie opisane, z pewnością pisarzowi brakuje warsztatowo narzędzi, by stworzyć przekonującą wizję rzeczywistości "za żelazną kurtyną".
Najlepsze podsumowanie opowieści:
"Sądzę, że istnieją dwa rodzaje historii. Jest historia wielkich wydarzeń, marszu postępu naukowego, zderzeń ideologii, wojen i katastrof. I jest też historia, którą przeżywają miliony ludzi w całej Europie, na całym świecie. Historia narodzin i kwilących niemowląt, niewinnego dzieciństwa i gburowatych lat młodzieńczych, utraty niewinności, historia miłości i jej powolnego zaniku, trudu i znoju, małżeństwa i rodziny oraz śmierci".

Mam ambiwalentne uczucia w stosunku do tej lektury. Z jednej strony pokazuje pogmatwane ludzkie losy w obliczu drugiej wojny światowej, z drugiej budzi jakiś niedosyt. Poczynania narratora, Feliksa Żukowskiego, nie zawsze są dla mnie wytłumaczalne. Czemu zaniechał prób odszukania matki i krewnych po wojnie? czemu nie zainteresował się ohydą Holocaustu skoro jego dziadek był...