Zapewne wielu z was rodzice zmuszali do nauki pacierza oraz coniedzielnego chodzenia do kościoła. Raczej nikt nie para się takimi aktywnościami z własnej woli. I tak jak jeszcze śpiewanie psalmów można uznać za całkiem interesujące zajęcie, tak klęczenie, słuchanie kazania czy marznięcie już do przyjemnych czynności nie należą. Niedziele naprawdę da się lepiej zaplanować. Chociażby idąc na spacer do parku, układając puzzle lub spotykając się ze znajomymi. Wino serwują nie tylko w kościele.

A jednak tak wychowani nie do końca potrafimy z tym zerwać, jak już osiągniemy dorosłość. Część moich znajomych wciąż chodzi co tydzień do kościoła i spowiada się kilka razy w roku, mimo kolejnych afer i skandali. Prawdą jest, że czym skorupka za młodu nasiąknie, i tak dalej. Inni z kolei zerwali swoją więź z duchownymi i denerwują się, czytając o milionach dla Rydzyka. I nie chcą już udawać, że w jakikolwiek sposób utożsamiają się z ziemską instytucją teoretycznie reprezentującą chrześcijaństwo.

Gifty nie pamięta rodzinnej Ghany, gdyż urodziła się już w Stanach Zjednoczonych. Jej matka przyjechała do Alabamy za lepszym życiem, a ojciec zwany Chin Chin Manem wkrótce miał do nich dołączyć. I w końcu znowu są razem, ale głowa rodziny jako czarnoskóry mężczyzna w „białym” stanie nigdy nie poczuł się na tyle swobodnie, aby móc powiedzieć, że jest w domu. W efekcie zostawia żonę z dwójką dzieci i wraca do Ghany, gdzie zakłada drugą rodzinę.

Dorosła już Gifty wspomina dzieciństwo i uzależnienie brata od OxyContinu, jednocześnie próbując ułożyć swoje życie jako katoliczka, córka, doktorantka i kobieta. Na dobrą sprawę każdy z tych wątków został bardzo trafnie i interesująco opisany przez autorkę. Yaa Gyasi w „Poza królestwo” dużo miejsca poświęca przede wszystkim śmiertelnemu uzależnieniu brata Nany oraz trudnym relacjom z matką, a także próbie zrozumienia, dlaczego dobry Bóg zsyła na jej rodzinę kolejne klęski i wyzwania.

Yaa Gyasi w swej książce zmierzyła się z kilkoma naprawdę trudnymi tematami. Proces dorastania Gifty to ciągłe pasmo smutków i rozczarowań, przez co kolejne bariery między dzieciństwem a dorosłością pękają niczym mydlana bańka. Dziewczyna ze wszystkich swoich sił najpierw próbuje zyskać aprobatę wiecznie zapracowanej i nieobecnej matki, a po śmierci brata chce zrozumieć, dlaczego jej rodzicielka się poddała. Gifty tak samo cierpi po stracie ojca i Nany, jednak wie, że musi żyć dalej. Po studiach decyduje się zrobić doktorat z neurobiologii i zrozumieć naturę uzależnienia.

Jednocześnie w Gifty ścierają się dwie różne postawy: katoliczka i agnostyczka. Jej wiara słabnie z każdym kolejnym nieszczęściem, gdyż dziewczyna przestaje wierzyć w boską sprawiedliwość. Zawsze żyła w zgodzie z przykazaniami, a jedyne, co ją spotkało, to odejście ojca, śmierć brata i depresja matki. Zero odpowiedzi, coraz więcej pytań. W życiu uczuciowym również sobie nie radzi, gdyż przed nikim nie potrafi się otworzyć. Brak miłości ze strony matki skutecznie podkopał jej pewność siebie. Śmiało można więc powiedzieć, że praca to jej jedyna przyjemność. Ale i miejsce ucieczki, gdyż szczury nie osądzają.

Yaa Gyasi nie zostawia nas jednak bez choćby odrobiny nadziei. Razem z Gifty odkrywamy przesłanie, którego można się chwycić. I chociaż „Poza królestwo” to smutna książka, to warto się z nią zapoznać i zobaczyć, czy uwierzycie w zaproponowane przez autorkę zakończenie.

Michał Wnuk