Instynkt sztuki. Piękno, zachwyt i ewolucja człowieka
- Kategoria:
- nauki społeczne (psychologia, socjologia, itd.)
- Tytuł oryginału:
- The Art Instinct: Beauty, Pleasure, and Human Evolution
- Wydawnictwo:
- Copernicus Center Press
- Data wydania:
- 2019-02-26
- Data 1. wyd. pol.:
- 2019-02-26
- Liczba stron:
- 430
- Czas czytania
- 7 godz. 10 min.
- Język:
- polski
- ISBN:
- 9788378864318
- Tłumacz:
- Jerzy Luty, Emilia Staniek
- Tagi:
- sztuka ewolucja ewolucjonizm teoria literatury
Denis Dutton jako pierwszy w dziejach filozof sztuki łączy dwie, wydawałoby się, odległe dziedziny – sztukę i nauki ewolucyjne. Dowodzi, że ludzkie preferencje estetyczne nie są – jak twierdzą estetycy moderny – „konstrukcjami społecznymi”, lecz uniwersalnymi, międzykulturowymi cechami ewolucyjnymi, ukształtowanymi przez dobór naturalny i płciowy. Odwołując się do spuścizny Karola Darwina oraz jego kontynuatorów, a także korzystając z ustaleń m.in. ewolucyjnej teorii literatury, wskazuje nowe drogi wyjaśnienia wielu istotnych zagadnień współczesnej filozofii sztuki. Pomaga mu w tym doskonała orientacja w odkryciach współczesnych etologów, psychologów i antropologów ewolucyjnych, przy jednoczesnej wnikliwej i wszechstronnej wiedzy z zakresu historii i teorii sztuki.
Książka ta wyznacza przyszłość humanistyki – aby zrozumieć naturę ludzką, łączy estetykę i krytykę z naukami kognitywnymi i biologicznymi. Denis Dutton robi w tej kwestii więcej niż ktokolwiek z żyjących. Z jego erudycją, wnikliwością i ujmującym stylem, Dutton wnosi wyrazisty i oryginalny wkład do tej ekscytującej nowej dyscyliny. - Steven Pinker, autor książek Jak działa umysł i Zmierzch przemocy.
Ważna książka, która porusza kwestie zwykle pomijane we współczesnej estetyce i krytyce artystycznej. Autor w przekonujący sposób argumentuje na rzecz poglądu, że sztuka wyraża nasze głębokie pragnienie, aby wejrzeć, dzięki przedstawieniu lub przedmiotowi, w osobowość drugiego człowieka. - „Los Angeles Times”
Jak zauważa w swej prowokacyjnej książce Dutton, ludzie na całym świecie w niesamowity sposób napędzają się do tworzenia pięknych rzeczy. Jest wytwornym pisarzem, a jego książka powinna stać się przedmiotem podziwu za jej probę zasypania przepaści pomiędzy sztuką i nauką - “Washington Post”
Przeczytajcie książkę Duttona: jego mistrzowska wiedza na temat sztuki oraz przykuwająca uwagę proza czyni z niej prawdziwie piękną rzecz – “Newsweek”
Porównaj ceny
W naszej porównywarce znajdziesz książki, audiobooki i e-booki, ze wszystkich najpopularniejszych księgarni internetowych i stacjonarnych, zawsze w najlepszej cenie. Wszystkie pozycje zawierają aktualne ceny sprzedaży. Nasze księgarnie partnerskie oferują wygodne formy dostawy takie jak: dostawę do paczkomatu, przesyłkę kurierską lub odebranie przesyłki w wybranym punkcie odbioru. Darmowa dostawa jest możliwa po przekroczeniu odpowiedniej kwoty za zamówienie lub dla stałych klientów i beneficjentów usług premium zgodnie z regulaminem wybranej księgarni.
Za zamówienie u naszych partnerów zapłacisz w najwygodniejszej dla Ciebie formie:
• online
• przelewem
• kartą płatniczą
• Blikiem
• podczas odbioru
W zależności od wybranej księgarni możliwa jest także wysyłka za granicę. Ceny widoczne na liście uwzględniają rabaty i promocje dotyczące danego tytułu, dzięki czemu zawsze możesz szybko porównać najkorzystniejszą ofertę.
Mogą Cię zainteresować
Oficjalne recenzje
Znaturalizujmy estetykę!
Denis Dutton jest amerykańskim filozofem sztuki, pracującym na Uniwersytecie Canterbury w Nowej Zelandii. „Instynkt sztuki” to jego opus magnum – dzieło, które tworzył od końca lat dziewięćdziesiątych i w którym podejmuje się zadania niezwykle trudnego: splata ze sobą dwie jakże odległe dyscypliny – sztukę i nauki ewolucyjne.
Jego odwaga intelektualna, niezależność w myśleniu oraz uniwersalistyczne przekonanie – pisze Jerzy Luty we wstępie – że «wiele sposobów, w jakie sztuka jest dyskutowana i doświadczana, łatwo przekracza granice kulturowe i radzi sobie z globalną akceptacją bez pomocy akademików i teoretyków», sprawiają, iż powstaje książka imponująca wszechstronnością ujęcia tematu, rozległością wiedzy i zainteresowań autora, prawdziwie interdyscyplinarnym podejściem do kwestii, które takiego podejścia wymagają.
Z powyższym zdaniem trudno dyskutować. Autor „Instynktu sztuki” prezentuje bowiem postawę, z jaką nie spotkałam się w trakcie studiów na historii sztuki. Dzieło amerykańskiego filozofa jest więc publikacją zaskakującą, szalenie inspirującą i intrygującą. Jego uniwersalistyczne postrzeganie sztuki przeciwstawia się estetykom relatywistycznym, według których „inne kultury nie są w stanie zrozumieć naszej sztuki, ponieważ każda żyje w swoim własnym, społecznie skonstruowanym, hermetycznie szczelnym, unikalnym i wyjątkowym świecie kulturowym”.
Dutton zastanawia się, dlaczego powstała sztuka. Co sprawiło, że ludzie zaczęli ją tworzyć, mimo niewielkiej wartości praktycznej? Dlaczego dzieła sztuki dostarczają wzruszeń nie tylko twórcy, lecz i odbiorcy? By lepiej zrozumieć procesy ewolucyjne, autor przygląda się zwyczajom naszych przodków, odnosząc się wielokrotnie do spuścizny intelektualnej Karola Darwina. Amerykański filozof analizuje nie tylko dzieła literackie i malarskie. Kiedy zastanawia się, czy sztuka jest adaptacją, czy istnieje jako „nowoczesny efekt uboczny adaptacji”, rozważa np. kwestie doboru płciowego oraz znaczenie kobiecego orgazmu.
Wiele miejsca poświęca dziecięcym zabawom pokazującym, że już w tak wczesnym wieku pojawiają się umiejętności, które u dorosłych przeistaczają się w zdolność doświadczania fikcji, niezbędną do przeżywania sztuki. „Skomplikowane zdolności wyobrażeniowe małych dzieci powinny zadziwiać nas nie tylko pod względem zasięgu ich kreatywności – pisze Dutton – umiejętności tworzenia zabaw w udawanie, dotyczących każdej sfery prawdziwego doświadczenia dziecka. Co najmniej tak samo godny uwagi jest sposób, w jaki dzieci są w stanie powoływać się na spójne zasady i ograniczenia w ramach swobodnie wymyślanych, choć koherentnych światów fantazji. (…) Gdyby istoty ludzkie nie posiadały tej umiejętności, która rozwija się spontanicznie w bardzo wczesnym dzieciństwie, zdolność umysłu do przetrwania informacji o rzeczywistości byłaby systematycznie podkopywana i mącona przez działania fantazyjnej wyobraźni”.
Denis Dutton wyodrębnia dwanaście cech, które są charakterystyczne dla sztuki rozumianej jako kategoria uniwersalna, międzykulturowa. Są wśród nich: bezpośrednia przyjemność, biegłość i wirtuozeria, wyrażanie indywidualności itp. Analizuje pod tym kątem nie tylko wielkie, klasyczne dzieła sztuki. Wiele uwagi poświęca również „Fontannie” Denisa Duchampa, chociaż przyznaje, że „trudne przypadki tworzą złe prawo”.
Bardzo ciekawie prezentuje się część poświęcona znanym fałszerstwom w dziejach historii sztuki. Przyznać trzeba, iż przytaczane przez Duttona przypadki są niezwykle frapujące. Historie słynnych fałszerzy, którzy dzięki swojemu sprytowi bądź wirtuozerii potrafili nabrać miliony odbiorców, do dziś fascynują i zaskakują. Skoro zdajemy sobie sprawę, iż z „formalistycznego” punktu widzenia różnica między oryginałem a kopią jest niewielka, dlaczego wykrycie oszustw wywołuje tak wielką falę oburzenia? Jeśli zastanawiacie się nad powyższym zagadnieniem, Denis Dutton da wam satysfakcjonującą odpowiedź.
„Instynkt sztuki” zawiera również niezwykle ciekawe przemyślenia na temat zmysłu węchu oraz tego, dlaczego komponowania gamy zapachowej perfum nie zalicza się do dziedzin sztuki. Znajdziemy tu również ciekawe refleksje na temat natury kiczu, chociaż stwierdzenie o „pretensjonalnym mistycyzmie Hermana Hessego” wprawiło mnie w niemałe zaskoczenie. Wydaje mi się ponadto, iż autor, poświęcający sporo miejsca sztuce różnych kultur („od zdobionych garnków Indianek Hopi i drewnianych posągów nowogwinejskich rzeźbiarzy znad rzeki Sepik, przez poezję Owidiusza i powieści Dickensa, aż po opery mydlane i muzykę rave”), największe znaczenie przypisuje uznanej sztuce z kręgu europejskiego.
Bardzo jestem ciekawa, jak Dutton zakwalifikowałby takie zjawiska, jak np. performance. Niestety w książce nie znajdziemy analizy najnowszych nurtów w sztuce, gdyż autor kończy swoje poszukiwania na dadaizmie bądź pop-arcie. Ta frapująca książka zawiera również szereg twierdzeń, z którymi trudno mi się zgodzić, jak z tezą, iż „artyści i osoby kreatywne – mówiąc ściśle – nigdy nie wiedzą, co tworzą”. Podobne wątpliwości potwierdzają jedynie, że historia sztuki nie jest i nigdy nie będzie nauką ścisłą, w której wszystko jest przewidywalne i uporządkowane.
Mimo pewnych wątpliwości, erudycja i niezwykle wszechstronna wiedza Denisa Duttona czynią „Instynkt sztuki” pozycją obowiązkową dla wszystkich zainteresowanych zagadnieniem, dlaczego homo sapiens rozpoczął swoją przygodę z twórczością artystyczną. W końcu łączy nas to, iż dzieła sztuki niezmiennie dostarczają nam różnych emocji i czynią nasze życie pełniejszym.
Ewa Szymczak
Książka na półkach
- 260
- 44
- 22
- 13
- 3
- 3
- 2
- 2
- 2
- 2
Cytaty
Bądź pierwszy
Dodaj cytat z książki Instynkt sztuki. Piękno, zachwyt i ewolucja człowieka
Dodaj cytat
Opinia
W odpowiedzi jednemu z czytelników, który przebrną przez książkę poczuł się zawiedziony i rozczarowany, bo nie uzyskał odpowiedzi na pytanie "czy sztuka jest instynktem" przytaczam zdanie ze strony 343, wydania drugiego z 2020 roku - Stuka zatem może wydawać się w dużej mierze kulturowa, ale instynkt sztuki, który ją warunkuje, już nie.
Brak cierpliwości w czytaniu i skupianiu sie tylko na szybkim odnalezieniu odpowiedzi na nurtujące nas pytanie, nie służy tej książce. Mamy tu powolny proces odkrywania jak umysł kreuje sztukę, co go warunkuje i jakie są przyjemności z tego płynące.
W odpowiedzi jednemu z czytelników, który przebrną przez książkę poczuł się zawiedziony i rozczarowany, bo nie uzyskał odpowiedzi na pytanie "czy sztuka jest instynktem" przytaczam zdanie ze strony 343, wydania drugiego z 2020 roku - Stuka zatem może wydawać się w dużej mierze kulturowa, ale instynkt sztuki, który ją warunkuje, już nie.
więcej Pokaż mimo toBrak cierpliwości w czytaniu i...