Postanowiłem dołożyć swoją cegiełkę do dyskusji „Co lepsze: książka czy film?”, bo w końcu nadarzyła się niezła okazja. Mianowicie najpierw obejrzałem „Bielmo”, a kilka dni później przeczytałem kryminał Louisa Bayarda. I do jakich wniosków doszedłem? Jedynych słusznych (skromność!): otóż porównywanie nie ma sensu, gdyż mamy do czynienia z dwoma kompletnie odmiennymi sposobami opowiadania historii. Obraz i dźwięk kontra słowo i wyobraźnia. Jak zestawić niezestawialne?

Tak więc najlepiej przeczytać i obejrzeć (kolejność dowolna), a następnie wyrobić sobie zdanie o tym, czego doświadczyliście. W ten sposób będziecie mogli swobodnie wypowiadać się o obu dziełach. W innym razie utkniecie w nieskończonej litanii wyliczania różnic między książką a filmem. A oczywistym jest, że oddanie materiału źródłowego na wielkim ekranie to nierzadko zadanie karkołomne, gdyż kino zawsze będzie uboższe niż literacki pierwowzór. Dlatego spójrzcie na film jak na samodzielny twór i na spokojnie oceńcie, czy się wam spodobał.

„Bielmo” Louisa Bayarda zaczyna się niepozornie. Emerytowany śledczy Augustus Landor zostaje wezwany do Akademii Wojskowej Stanów Zjednoczonych w związku ze zbezczeszczeniem zwłok. Szybko dowiaduje się, że z wisielca wykrojono serce, a rzekome samobójstwo okazuje się morderstwem. Jedynym tropem jest zniszczony kawałek listu znaleziony w ręce martwego kadeta. Landor podejmuje się zadania wyjaśnienia wszystkich okoliczności tego makabrycznego wydarzenia, a jego jedyną prośbą jest możliwość współpracy z młodym żołnierzem – Edgarem Allanem Poem. Tak, przyszłym autorem „Kruka” czy „Zagłady domu Usherów”.

Bayard prowadzi nas przez śledztwo w sposób naprawdę niespieszny. Oprowadza nas po okolicach West Point (nieopodal rzeki Hudson), pokazuje nam funkcjonowanie akademii wojskowej w latach 30. XIX wieku, a także powoli rozwija nietypową relację pomiędzy Landorem a Poem. I tak naprawdę to ona nadaje dynamikę całej powieści. Ponadto autor poukrywał wiele smaczków dla fanów prozy i poezji autora „Złotego żuka” czy „Zabójstwa przy Rue Morgue”. Bayard wielokrotnie nawiązuje do tego, co mogło zainspirować Poego przy tworzeniu jego najsłynniejszych dzieł. Począwszy od Landora i skończywszy na wielkiej miłości. Dlatego też fani dynamicznych kryminałów będą raczej zawiedzeni.

„Bielmo” to także dzieło opowiadające o zemście, manipulacji i miłości. Bayard cierpliwie odkrywa motywacje swoich bohaterów, przybliża nam ich charaktery, a także raz po raz myli tropy, aby zakończenie było jak najbardziej zaskakujące. I to właśnie finał zgrzyta mi najbardziej. Uważam, że autor mógł lepiej przygotować do niego czytelników. W pewien sposób nie pasował mi on do wcześniejszych fragmentów. I nie piszę tak dlatego, że jest wyraźnie inspirowany dziełami Agathy Christie. Po prostu wyjaśnienie motywacji mordercy i wprowadzenie pewnego nadnaturalnego elementu muszą być poprzedzone liczniejszymi wskazówkami i być spójne z duchem książki. Przez to mam poczucie, że zakończenie jest wymuszone i… łatwe.

„Bielmo” jest na pewno sporą ciekawostką dla fanów Edgara Allana Poego. W efekcie zarówno filmem, jak i książką jestem lekko rozczarowany. Śledztwo toczyło się w naprawdę ślamazarnym tempie, rozdziały były nierówne, a zakończenie pozostawia wiele do życzenia. Jednocześnie doceniam wysiłek autora włożony w stworzenie wiarygodnej kreacji jednego z największych amerykańskich pisarzy.

Michał Wnuk