Maria Dąbrowska zapisała się w historii polskiej literatury monumentalną powieścią Noce i dnie, za którą zresztą wielokrotnie nominowano ją do nagrody Nobla. Nigdy jej nie otrzymała i być może dlatego jej twórczość – poza tą właśnie powieścią – pozostaje nieznana. A przecież napisała mnóstwo opowiadań, zaczęła kolejną powieść, opublikowała swoje dzienniki, eseje, korespondencje, a także dwa dramaty historyczne, Stanisław i Bogumił oraz Geniusz sierocy. Oba przeznaczone bardziej do czytania niż wystawiania na scenę.

Otwierający zbiorek Dramaty potężny Geniusz sierocy przenosi czytelników do siedemnastego wieku, kiedy to na polskim tronie zasiada Władysław IV. Władca ma swoje poglądy na sytuację w kraju i poza jego granicami. W efekcie dąży do wojny, co nie wszystkim się podoba. Niektórzy nie rozumieją jego zamysłów. Większość jego doradców i pojawiających się w dramacie osobistości myśli zresztą głównie o własnym interesie. Niby mówi się tu nawet o demokracji, ale rozumie się ją tak, jak w XXI wieku – jako rządy motłochu, a nie umiejętność korzystania z rad specjalistów. Z drugiej strony już wtedy specjalistów, zwłaszcza tych domorosłych, było wielu. Gdzieś w tle pojawia się tu kwestia mniejszości religijnych oraz kilka innych tematów…

Stanisław i Bogumił przenosi czytelników w jeszcze odleglejszą przeszłość, bo do czasów Bolesława Śmiałego. Jego tematem jest władza płynąca z religii, reprezentowanej tu przez biskupa krakowskiego Stanisława oraz arcybiskupa gnieźnieńskiego Bogumiła, oraz błędy dawnych władców, które dają pretekst do działania wrogom narodu. Ważną rolę w dramacie odgrywa błazen, rodzaj ówczesnego, znacznie młodszego Stańczyka, który w sposób trzeźwy stara się patrzeć na to, co dzieje się na dworze.

Oba teksty niełatwo się czyta, napisane są językiem trudnym, pełnym dykteryjek, dygresji, pojedynków słownych, które odciągają uwagę czytelnika od treści dramatu. Spora liczba postaci to kolejny powód, dla którego tak rzadko je adaptowano. Stanisław i Bogumił doczekał się adaptacji telewizyjnej, kilku zaledwie premier jeszcze w PRL-u, a jego obszerne fragmenty trafiły do filmu Bolesław Śmiały. Geniusz sierocy miał zaledwie trzy adaptacje, w Krakowie, Gdańsku i Warszawie. Mało jak na autorkę, która ocierała się o Nobla…

Więcej recenzji:
https://zdalaodpolityki.pl/category/ksiazka/

Maria Dąbrowska zapisała się w historii polskiej literatury monumentalną powieścią Noce i dnie, za którą zresztą wielokrotnie nominowano ją do nagrody Nobla. Nigdy jej nie otrzymała i być może dlatego jej twórczość – poza tą właśnie powieścią – pozostaje nieznana. A przecież napisała mnóstwo opowiadań, zaczęła kolejną powieść, opublikowała swoje dzienniki, eseje,...