Humble Inquiry: The Gentle Art of Asking Instead of Telling

„Pokorne odpytywanie. Delikatna sztuka stosowania pytań zamiast rozkazywania” — tak właśnie na język polski można przetłumaczyć tytuł tej książki.
Postać Edgarda Scheina jest mi znana już od prawie 10 lat. Zanim jeszcze założyłem konto na portalu LC przeczytałem jego kilka książek. Zawsze byłem pod wrażeniem jego teorii, wskazówek, porad z dziedziny psychologii, komunikacji czy zarządzania. Edgar Schein to profesor amerykański szwajcarskiego pochodzenia specjalizujący się w psychologii społecznej, ale również w teoriach zarządzania. Obszary jego badań obejmują kulturę organizacji, metody konsultingowe dotyczące analizy procesów, zmian organizacyjnych oraz coachingu. Z tego co widzę na język polski jego książki nie zostały dotychczas przetłumaczone, co uważam za bardzo wielką szkodę, gdyż badania, teorie i metody opracowane przez Edgarda Scheina są naprawdę bardzo wartościowe i wysoko cenione przez czołowe światowe ośrodki akademickie oraz szkoły biznesu.
Niniejsza książka nie jest obszerna. Autor w krótki, zwięzły sposób podchodzi do tematu. Przytacza wiele przykładów. Bardzo cenię sposób jaki tłumaczy swoje teorie oraz odnosi je do praktyki.
Książka dotyczy skutecznego sposobu komunikacji opartego na odpytywaniu. Główna teza autora oparta jest na stwierdzeniu, że stosowanie trybu rozkazującego, czy po prostu bezpośredniego proszenia o coś może powodować pogarszanie relacji między ludźmi i przyczynić się do problemów w wykonywaniu zadań w kontekście biznesowym. Dlatego autor proponuje metodę zadawania pytań opartą na pokorze.
Na początku książki autor tłumaczy dość ogólnie teorie pokornego odpytywania. Z psychologicznego punktu widzenia przyjęcie postawy opartej na pokorze w relacji z innymi ludźmi ma sporo zalet w przeciwieństwie do komunikacji opartej tylko na rozkazach, prośbach. Ważne jest aby pokorna postawa była autentyczna i oparta na otwartości oraz ciekawości poznawczej odnośnie perspektywy partnera, z którym komunikujemy. Autor w ciekawy sposób podaje przykłady, w jakich sytuacjach pokorne odpytywanie może mieć zastosowanie. Jeden z przykładów, który jest dość szczegółowo opisany w książce dotyczy sytuacji na sali operacyjnej, gdzie pacjent podejmowany jest dość skomplikowanej operacji, w której biorą udział: doświadczony chirurg, anestezjolog, pielęgniarka oraz technik obsługujący sprzęt medyczny. Istnieje pewna hierarchia i każdemu jest jasne, że za wszystko ponosi odpowiedzialność chirurg prowadzący operację. Ale co jeśli ktoś niższy w hierarchii posiada informację niezbędną do pomyślnego zakończenia zabiegu, której nie posiada chirurg, lub też co jeśli ktoś niższy w hierarchii zauważa, że chirurg popełnia błąd wynikający ze zmęczenia lub tez z jakiegoś innego powodu? Czy w takiej sytuacji ważna jest hierarchia czy życie i zdrowie pacjenta? Jak powinien zachować się chirurg aby zminimalizować ryzyko popełnienia błędu i wykorzystać w pełni potencjał swojego zespołu? Na te pytania odpowiada właśnie Edgar Schein w tej książce.
W kontekście biznesowym czy też zawodowym możemy mieć do czynienia z kilkoma rodzajami pokory:
— pokora oparta na różnicach hierarchii społecznej, organizacyjnej,
— pokora wynikająca z szacunku do osób posiadających pewne osiągnięcia lub wiedzę,
— pokora sytuacyjna, tu i teraz wynikająca z bieżącej sytuacji.
Stan ducha pokory może właśnie wynikać z różnych motywacji, często wypływa z kultury lub norm społecznych. Pokora sytuacyjna to jednak stan ducha który nie jest oparty na żadnej hierarchii społecznej czy tez normach społecznych lub organizacyjnych a jedynie oparty jest na szacunku, ciekawości i otwartości poznawczej.
Jeśli chodzi o stawianie pytań czy odpytywanie to autor zawraca uwagę, że można to robić na kilka sposobów:
— odpytywanie oparte na pokorze - zadanie otwartego szczerego pytania, nie sugerującego żadnego osądu i uważne wysłuchanie odpowiedzi,
— pytanie diagnostyczne — bezpośrednio odnoszące się do jakiegoś zadania lub jakiegoś konkretnego celu, jednak całkowicie pomijające aspekt ludzki,
— pytanie konfrontacyjne — zazwyczaj pytanie retoryczne, formalnie będące pytaniem lecz rzeczywistości mające charakter polecenia lub wręcz rozkazu,
— pytanie zorientowane na proces - ma na celu zmianę kierunku rozmowy lub rozwoju sytuacji może mieć charakter wszystkich trzech wcześniejszych rodzajów zapytań.
Książka dała mi sporo do myślenia. Autor podkreśla, iż nie jesteśmy wyuczeni aby stawiać pokorne pytania, a kulturowo wyuczeni jesteśmy do zadawania konfrontacyjnych pytań lub też pytań diagnostycznych. Aspekt ludzki jest ważnym komponentem teorii i metody stawiania pytań proponowanej przez Edgara Scheina, często jednak jest pomijany w relacja zawodowych. Jednak skuteczność, według Scheina jest ograniczona, potencjał ludzki nie jest w pełni wykorzystany jeśli zostaje pominięty.

„Pokorne odpytywanie. Delikatna sztuka stosowania pytań zamiast rozkazywania” — tak właśnie na język polski można przetłumaczyć tytuł tej książki.
Postać Edgarda Scheina jest mi znana już od prawie 10 lat. Zanim jeszcze założyłem konto na portalu LC przeczytałem jego kilka książek. Zawsze byłem pod wrażeniem jego teorii, wskazówek, porad z dziedziny psychologii, komunikacji...