"Papież Franciszek bliski argentyńskiej dyktaturze wojskowej? Ależ skąd!”. Adolfo Pérez Esquivel, argentyński obrońca praw człowieka, który w 1980 roku otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla, kiedy się z nim spotkałem, bardzo stanowczo wypowiadał się o Bergoglio. Pérez Esquivel nie waha się mówić, że w Kościele katolickim „byli duchowni współpracownicy dyktatury”, ale zapewnia, że „Bergoglio do nich nie należał”. Powyższy cytat z książki „Lista Bergoglio” Nello Scavo stanowi dobre wprowadzenie do jej tematyki oraz obrazuje tezę, której dowodzi autor. Włoski dziennikarz śledczy i reporter oraz autor reportaży z najbardziej zapalnych stron świata przytacza w swojej najnowszej publikacji historie ludzi prześladowanych przez argentyński reżim w latach 70. i 80., którym pomógł papież Franciszek, będący wówczas prowincjałem jezuitów w Buenos Aires.

Krótko po wyborze Jorge Mario Bergoglio na papieża w światowych mediach pojawiły się poważne oskarżenia, spekulacje i bliżej niesprecyzowane zarzuty, sugerujące, że podczas tzw. brudnej wojny (1976-1983) Bergoglio współpracował z juntą wojskową. Głosy stawiające pod znakiem zapytania moralną postawę obecnego papieża płynęły z wielu międzynarodowych dzienników i utrzymywały, iż Bergoglio odegrał niejasną rolę w uprowadzeniu przez władze dwóch podlegających mu księży.

Swoją publikacją Nello Scavo, laureat wielu nagród dziennikarskich i literackich, daje odpór wspomnianym zarzutom, obnaża ich bezpodstawność, a co więcej dowodzi, że ówczesny prowincjał jezuitów z narażeniem własnego życia ratował setki osób prześladowanych przez reżim. Co istotne, autor nie tworzy hagiografii obecnego papieża ani Kościoła katolickiego, pisze wprost o haniebnej postawie wielu duchownych podczas dyktatury wojskowej w Argentynie. Podkreśla jednak, że zarzuty wobec papieża Franciszka są nieuprawnione. Długo oskarżano Bergoglio o to, że przeszedł na drugą stronę, bojaźliwy i współwinny. Ale za nim przemawiają głosy „z listy”, te, które z tych kart mówią przez osobiste spotkania, wywiady, dokumenty dochodzeniowe i oświadczenia składane przed komisjami śledczymi. Niektórzy z „ocalonych przez Bergoglio”prosili, aby nie wspominać, gdzie i w jaki sposób doszło do naszych spotkań. Inni woleli odesłać mnie do wycinków z gazet i spisanych wspomnień, które uzupełniłem dowodami zapisanymi w aktach sądowych. Chroniąc prywatność, co czytelnik z pewnością zrozumie, i ze względu na delikatność zagadnienia, nie przytaczam sposobów, miejsc i dat pewnych rekonstrukcji.

Sensacyjna książka Nello Scavo, nieprzypadkowo przywodząca swym tytułem na myśl „Listę Schindlera”, ma wkrótce doczekać się ekranizacji przez znaną włoską reżyserkę Lilianę Cavani. I dobrze, gdyby tak się stało. Po pierwsze dlatego, że to znakomita lekcja historii współczesnej Argentyny. To opowieść o często bezimiennych ofiarach reżimu wojskowego w Argentynie w latach 1976-1983. To poruszająca historia 'desaparecidos': osób zaginionych (szacowanych na około 30 tysięcy), wessanych w otchłań bezwzględnej władzy. Po drugie, „Lista Bergoglio” Nello Scavo ukazuje człowieka, który być może z największej życiowej próby wyszedł bez plamy na swoim życiorysie, oraz który milczał w obliczu niesprawiedliwych oskarżeń.

Ktoś kiedyś powiedział, iż człowiek zaczyna rozumieć, czym jest ludzkie życie, kiedy sadzi drzewa, wiedząc, że usiądzie w ich cieniu. Odnosi się wrażenie, że takim człowiekiem jest Jorge Mario Bergoglio. Ratował życie tych, których nie znał, ryzykując własnym.

Ewelina Tondys