Edukacja i (nie)równość społeczna kobiet

Książka Edukacja i (nie)równość społeczna kobiet. Studium dynamiki dostępu jest rezultatem zainteresowań badawczych szeroko rozumianymi relacjami między tożsamością kobiet, edukacją, kulturą i społeczeństwem. Autorka sądzi, że można ją usytuować, podobnie jak poprzednie jej prace, na pograniczu socjologii edukacji oraz gender studies. Z jednej strony podnosi ona problemy związane ze społecznymi funkcjami edukacji, szczególnie – socjalizacyjną, selekcyjną i stratyfikacyjną, w odniesieniu do sytuacji kobiet. Z drugiej strony porusza kwestie dotyczące bezpośrednio kobiet jako grupy społecznej w aspekcie szeroko rozumianego dostępu do różnych form tożsamości, do wykształcenia czy rynku pracy.





Książka składa się z dwóch części. Pierwsza z nich jest poświęcona analizom o charakterze teoretycznym i rekonstrukcyjnym.



W rozdziale pierwszym dokonano prezentacji wybranych współczesnych koncepcji nierówności, próbując pokazać, w jaki sposób można je zastosować do zrozumienia edukacyjnej i społecznej sytuacji kobiet. Autorka analizuje w nim również problem roli dostępu do edukacji w otwieraniu/ograniczaniu możliwości życiowych tej grupy społecznej, jaką są kobiety.

Drugi rozdział zawiera rekonstrukcje relacji między edukacją a tożsamością dziewcząt i chłopców.

Rozdział trzeci poświęcony jest przede wszystkim analizom dostępu kobiet do szkolnictwa wyższego (chociaż zawiera także pewne dane o niższych szczeblach edukacji). Rozważa w nim kwestie wyborów edukacyjnych chłopców i dziewcząt, a także dostępu tej drugiej grupy do wybranych kierunków studiów, jak również do elitarnych uniwersytetów (np. Harvard i Oxford).

W rozdziale czwartym podejmuje próbę przedstawienia trzech dylematów tożsamościowo-edukacyjnych współczesnych kobiet. Pierwszy z nich związany jest z ideologią neoliberalizmu i paradoksami dotyczącymi jej wpływu na postrzeganie kobiet i ich sytuacji społecznej; drugi odnosi się do potencjalnej maskulinizacji kobiet sukcesu; trzeci dotyczy przemieszczania społecznych aspiracji dziewcząt (głównie w kierunku samorealizacji na płaszczyźnie wyznaczonej przez dyskursy kultury popularnej).

Istotą rozważań w rozdziale piątym jest ten podstawowy problem współczesnych wykształconych kobiet, który wiąże się z rolą macierzyństwa – w aspekcie ich tożsamości i możliwości odniesienia społeczno-zawodowego sukcesu (tytuły obu znajdujących się w nim podrozdziałów dobrze– odzwierciedlają jego treść: „Macierzyństwo jako dominująca konstrukcja kobiecości”, „Dyplom jako kredencjał małżeński i problem dostępu matek do sukcesu zawodowego”).

Tematem szóstego rozdziału jest segregacja płciowa na rynku pracy i jej rola w ciągle ograniczonych, a jednak rosnących możliwościach odniesienia sukcesu zawodowego przez kobiety, w kontekście dostępu do (prestiżowych) zawodów, wysokich stanowisk i dobrej pozycji społecznej oraz problemu nierównoważnych dochodów kobiet i mężczyzn.



W pierwszej części pracy ważne jest podsumowanie, w którym przedstawiono wybrane paradoksy w relacjach między edukacją, tożsamością a sytuacją życiową kobiet.



W drugiej części książki Autorka przytacza wyniki przeprowadzonych przez nią badań jakościowych, w których wzięły udział kobiety sukcesu – polskie menedżerki (na kierowniczych stanowiskach) i akademiczki-humanistki (pracujące na uczelni i mające przynajmniej stopień doktora). W kontekście badawczym podejmuje te zagadnienia, które wcześniej były przeanalizowane w części teoretycznej…