Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Georgi Gospodinow w „Fizyce smutku” chciał stworzyć powieść na podobieństwo Arki Noego, tak aby pomieściła wszystkie gatunki literackie. Matei Vişniec podąża tą samą drogą, głosząc apoteozę prozy postmodernistycznej, która zawiera elementy biograficzne, epistolarne i fantastyczne, a nawet namiastkę poezji. Eklektyzm w tym dziele jest wręcz namacalny i stanowi jego motyw przewodni. Koncepcyjnie odwołuje się Vişniec właśnie do Gospodinowa, ale też do Italo Calvino. Przypomina również Maga Fowlesa, gdy zaprasza czytelnika do precyzyjnie zaplanowanej gry, i wreszcie Murakamiego, w oniryczny sposób scalając różne wątki. Tworzy więc rumuński pisarz swój własny, niepodrabialny styl, wchodząc w rolę ekscentrycznego nonkonformisty z subtelnym i absurdalnym poczuciem humoru. Jego powieść jest jak abstrakcyjne puzzle, a on sam podrzuca, w formie listu lub sennej ułudy, wskazówki jak się nimi posługiwać. Tyle tylko, że fragmenty układanki pochodzą z kilku różnych zestawów, a my nie znamy końcowego wzoru. Taki wzór może zresztą w ogóle nie istnieje... Nie każdy z pomysłów jest tutaj równie udany. Niektóre urywają się szybko, nie wykorzystując potencjału, inne dla odmiany brną usilnie drogą, która może zmierzać donikąd. Misterna konstrukcja oferuje zarówno efektowne nagrody, jak i perfidne pułapki. Na pewno warto jednak połączyć wszystkie okruchy tej patchworkowej opowieści. Rozwiązanie trudnego rebusu zawsze daje przecież sporą satysfakcję.