Marcin Machalski

Dość klarowna synteza z dziedziny paleontologii i to jej najbardziej rozbudowanego działu czyli prehistorycznej fauny morskiej. Krok po kroku zostały omówione wszystkie grupy żywych zwierząt, których przedstawiciele we współczesnej formie żyją do dzisiaj. Prezentacja rozpoczyna się od gąbek, które są jednymi z najstarszych organizmów żyjących po dzień dzisiejszy. Jest to bardzo prymitywny typ organizmu, posiadający szkielet wewnętrzny a ich typ życiowy polega na przefiltrowywaniu toni wodnej w poszukiwaniu związków organicznych. Z kolei jamochłony, jedne z najstarszych tkankowców, mogą żyć w formie osobniczej, jak i w koloniach. Wspólną cechą wszystkich jamochłonów jest posiadanie jamy chłonąco-trawiącej, przez którą zwierzęta te przyjmują pożywienie, jak i wydalają niepotrzebne związki 😉. Jamochłony występują w dwóch postaciach morfologicznych: polipa i meduzy. Jamochłony mają zdolność do wytwarzania szkieletu, przez co pięknie zapisały się w osadach minionych epok geologicznych. Następnie autor przechodzi do bardziej zawansowanych ewolucyjnie koralowców. Zwierzęta te mogą rozmnażać się zarówno przez podział jak i płciowo. Głębokość, na której występują koralowce jest bezpośrednio związana z występowaniem glonów, a z kolei zasięg występowania tych ostatnich wytycza odpowiednia głębokość, które dopuszcza na tyle dużo światła słonecznego, aby mogła zachodzić fotosynteza. Dzięki tej zbieżności nauka może często określić poziom wód w morskich zbiornikach wodnych we wcześniejszych epokach. Bardzo ciekawą grupą są stawonogi. Są to zwierzęta zbudowane z segmentów oraz o segmentowych odnóżach połączonych stawowo. Zwierzęta te rosną skokowo i każdy przyrost ciała wymaga zrzucenia pancerza. Czas, w którym zwierzę nie jest pokryte pancerzem jest okresem silnego wzrostu, który trwa od kilku godzin do kilku dni. W paleozoiku dominującym elementem fauny morskiej były trylobity, a te są właśnie stawonogami. Co ciekawe, gdy analizuje się proces wychodzenia życia zwierzęcego na ląd, koncentruje się tylko na rybach kostnoszkieletowych, z których w drodze ewolucji wzięły początek płazy usadawiając się na suchym lądzie. Gdy tymczasem na długo przed wspomnianym procesem na ląd wychodziły już stawonogi, jak chociażby skorpiony morskie. Zwierzęta te mogły wychodzić na ląd epizodycznie lub na stale przebywać na plażach, gdzie żerowały na wyrzuconym przez fale materiale organicznym. Spośród wielu grup zwierząt opisanych w tej książce na koniec wspomnę o głowonogach, które ze wszystkich mięczaków osiągnęły najwyższy stopień rozwoju. Zwierzęta te były bogato reprezentowane w paleozoiku i mezozoiku, aby raptownie zredukować swój zasięg i różnorodność w trzeciorzędzie. Mnie osobiście bardzo zainteresowały te zwierzęta, ze względu na osobliwą formę inteligencji, jaką wykazują zwłaszcza ośmiornice. Są to nierzadko duże zwierzęta, o żywych oczach, które w swoim drapieżniczym trybie życia często popisują się inteligentnymi zachowaniami, wprawiającymi w zdumienie naukowych obserwatorów.