Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Wbrew tytułowi sugerującemu syntezę dziejów politycznych całego stulecia, autor zajął się naświetleniem dyplomatycznej gry z lat 1768-1774. Trwająca wówczas wojna rosyjsko-turecka mogła łatwo przerodzić się w kolejny ogólnoeuropejski konflikt w rodzaju wojny siedmioletniej, jednak zawiązanie trójprzymierza Prus, Austrii i Rosji zapobiegło starciu mocarstw. Za porozumienie zapłaciła bezbronna, pogrążona w anarchii i chaosie Rzeczypospolita. Pierwszy rozbiór Polski i splot wydarzeń do niego prowadzących to główna oś książki. Bardzo zwięzła, klarowna narracja jasno przedstawia interesy wszystkich uczestników gry na tle stale zmieniającej się sytuacji. Autor koncentruje się oczywiście na dyplomacji dworów, pomijając działania wojenne oraz kwestie wewnętrzne, jak np. konfederacja barska, o której znajdziemy tu jedynie wzmianki. Sorel wskazuje, że w 1768 roku nic jeszcze nie było przesądzone i scenariusz rozbiorowy nie musiał się ziścić, a szybkiej realizacji planów nie spodziewał się nawet sam Fryderyk II. Dużo tu informacji o niewprowadzonych w życie projektach rozbiorów Imperium Osmańskiego, czy Wenecji, na które w trosce o "równowagę" nie zdecydowano się, wybierając dużo łatwiejszy do przeprowadzenia wariant polski. Sorel uważa, że przetasowanie dotychczasowego systemu mocarstw w konsekwencji rozbioru zapowiadało już epokę rewolucji i Napoleona, a sam podział przyniósł nie tylko łupy ale i klęskę zasad ancien regime'u. Bardzo warto, zwłaszcza jako uzupełnienie "Konfederacji barskiej" Konopczyńskiego.