Varia
31
Najnowsze artykuły
ArtykułyJesienne Targi Książki – bezpłatne wydarzenie dla czytelników już od 20 do 22 września w Warszawie
1
ArtykułyPoziom czytelnictwa w Polsce: jak wypadamy na tle Europy? Jedna rzecz nas wyróżnia
17
ArtykułyCzytelnicza rewolucja, czyli jak „Szkoła Szpiegów“ zastawiła pułapkę na dzieciaki1
Artykuły„Zmierzch” powraca, a Mickiewicz się zakochuje4
Popularne wyszukiwania
Polecamy
Patronat LC
Patronat LC
Patronat LC
- Wszystkie
- Książki
- Czasopisma
1992
1992
1988
1988
1988
1988
Powiązane treści
Klejnot Korony Paul Scott 
Zasadnicze wydarzenia mają miejsce w Indiach roku 1942, wciąż będących pod angielskim panowaniem. Jednak poprzez szereg wspomnień i retrospekcji obserwujemy okres od połowy XIX w. do lat sześćdziesiątyc wieku XX. Otrzymujemy szeroką, z dużą głębią, panoramę historyczno-polityczno-społeczną sytuacji półwyspu indyjskiego w tym okresie. I choć osią powieści jest gwałt dokonany na Angielce to autor używa tej bazy do ukazania wielu istotnych spraw.
Mamy tu rozważania nad człowiekiem, naturą osobowości. Scott rysuje postacie bardzo drobiazgowo, z wielką pieczołowitością. Każda z nich jest całkowicie swoista, zbudowana z misternym pedantyzmem, niesamowicie przestrzennie, wielowymiarowo. To nie są postacie literackie, to prawdziwi, żywi ludzie. Jestem szczerze zachwycony tym aspektem.
Powieść bierze pod lupę również mechanizmy społeczne, normy i regulacje kulturowe, wzory myślenia, metody postępowania. Wszystko to w kontekście konfrontacji tak różnych kultur jak anglosaska i hinduska. Przyglądamy się rasizmowi, kastowości, hipokryzji narodów i poszczególnych ludzi, relatywizmowi moralnemu. Akcja dzieje sie w roku 1942, Anglia walczy w wojnie światowej z pozycjji obrońcy wolności i cywilizacji, jednocześnie w Indiach tłumi ruchy wolnościowe dokonując masakr przy użyciu wojska, które bez pardonu strzela do tłumu bezbronnych cywilów. Normą są aresztowania bez jakichkolwiek dowodów, tortury i szeroki repertuar sposobów poniżania hiunduskich obywateli. I to wszystko w pełnym przekonaniu, że to działania dla dobra tych ludzi. Przecież z natury są tępi i niezdolni do samoorganizacji i jeszcze dużo wody w Gangesie upłynie nim staną się na tyle rozgarnięci by przyswoić sobie cudowne wartości cywilizacji zachodu które im się tu z takim trudem niesie. Powieść w swym szerokim spektrum jest rozliczeniem kolonializmu brytyjskiego i, niestety, Imperium brytyjskie wypada tu bardzo źle.
Konstrukcja powieści jest specyficzna. Centralne wydarzenia przedstawiane są wielokrotnie z różnych punktów widzenia. Obserwujemy je oczami postaci, które miały w nich mniejszy lub większy udział. To samo dotyczny równiez bohaterów, którzy w jedych opowieściach są postaciami pierwszoplanowymi, w innych pojawiają się jedynie w dalekim horyzoncie by w końcu przyjąć rolę narratorów i przedstawić własną wersję. Zabieg ten pokazuje jak różnie można postrzegać rzeczy czy ludzi, i rzadko kiedy całkowicie prawdziwie. Otrzymujemy przestrogę przed prostymi i szybkimi ocenami, łatwymi osądami.
Mam świadomość, że przez tę powieść przebrnie niewielu czytelników, bo chociaż mamy tu dramatyczne wydarzenia - gwałt, napady bandyckie, krwawo tłumione zamieszki społeczne, itp. - to jednak brak tu wartkiej akcji. Wydarzenia, ludzkie emocje, postawy, myśli rozbierane są do pojedynczego atomu. Otrzymujemy liczne rozważania natury filozoficznej czy psychologicznej a wszystko to przetykane częstymi i rozbudowanymi retrospekcjami/dygresjami tworzącymi głębokie tło historyczne, społeczne.
Przez większość lektury czytałem powieść ze zwykłym czytelniczym spokojem, lecz pod koniec doczekałem się silnych wzruszeń emocjonalnych. Przy historii opowiedzianej w Klejnocie korony, dramaty Shakespeare'a to zwykłe popierdywanie niemowlaka.
I na koniec chciałem dodać, że ta moja krótka notatka bardzo spłyca wymowę powieści.
10/10
Klejnot Korony Paul Scott
Bardzo dobra powieść, szkoda, że trochę zapomniana (na jej podstawie nakręcono również serial).
Akcja toczy się w roku 1942 i osiemnaście lat później, choć czasem cofa się aż o XVIII wieku, ukazując historię opisywanych miejsc i postaci. Rok 1942 jest zresztą kluczowy, to w nim rozgrywają się wydarzenia, których dotyczy: „opowieść będzie o gwałcie, o wydarzeniach, które doprowadziły do gwałtu i które nastąpiły potem, i o miejscu, gdzie to się stało. Są osoby, akcja, miejsce akcji - pełny kontekst. Jednakże opowiedzieć tego nie da się w oderwaniu od ciągłości ludzkich losów”.
Najważniejszym elementem tego kontekstu są Indie. Brytyjskie panowanie niby trzyma się mocno, ale już trzeszczy w posadach. Ale kolonializm to oczywiście znacznie więcej niż narzucone prawo i policja czy wojsko, które stoją na jego straży. Dobrze widać to we wstawkach z 1960 roku - Brytyjczycy są tu wciąż bardziej u siebie niż miejscowi.
Za pierwszym razem, dawno temu, czytałam tę książkę trochę jak kryminał, chciałam poznać odpowiedź na pytanie, co tak naprawdę się stało. Zresztą, jedna z postaci to właśnie robi, prowadzi coś w rodzaju prywatnego śledztwa po latach.
Ale nawet kiedy się już wie, nie przeszkadza to w lekturze, bo w tej książce jest wiele innych rzeczy, na które warto zwrócić uwagę. Są Indie, jest szeroka perspektywa społeczna, są pełnowymiarowe postaci, tak wiarygodnie oddane, że kiedy autor oddaje im głos, od pierwszego zdania ma się przed oczami konkretnego człowieka, z jego społecznym i mentalnym zapleczem. No i jest kolonializm - ten elegancki, brytyjski, produkujący subtelne, ale żelazne reguły rasowej segregacji (trzeba przyznać, że w kastowym społeczeństwie trafia na podatny grunt).
Jest jedna rzecz, która mnie rozczarowała i na którą wcześniej nie zwróciłam uwagi. Autor nadaje jednej z głównych postaci nieco zbyt infantylny rys. Pewnie chodziło o to, aby tę postać uczynić zwyczajną, przeciętną, i to się udało. Ale jednak przesadził, w jakimś stopniu odbierając całej historii tragiczny wymiar.
Mimo tego zastrzeżenia - polecam.
