Michał Zagoskin

Bardzo nierówno, jak to z antologiami bywa. Język i tłumaczenia piękne, jednak niektóre z opowiadań są mocno przegadane (nie jestem wielkim fanem XIX-wiecznej prozy). Niemniej jednak z punktu widzenia badacza literatury grozy jest to bardzo ciekawa lektura, prezentuje bowiem tropy i chwyty stosowane w ówczesnych opowieściach niesamowitych - przede wszystkim złowieszcze sny i gadające portrety, a czasem i to, i to. Poza tym oczywiście widzimy cały korowód diabłów, wilkołaków, wiedźm, upiorów (wampirów),topielic, sylfid i zjaw. Miłe dla oka są również ilustracje autorstwa Siergieja Alimowa przedstawiające część ze wspomnianych wcześniej maszkar. Są również opowiadania, którym bliżej do science fiction (czy nawet social fiction) niż do ghost stories - w szczególności "Rok 4338" oraz "Miasto bez imienia" Odojewskiego. Najlepsze moim zdaniem opowieści to "Portret" Gogola (bardziej pasuje do zbioru niż jego słynna groteska "Nos"),niedokończony "Stoss" Lermontowa, "Pierścień" Eugeniusza Baratyńskiego oraz opowiadanie tytułowe autorstwa Aleksandra Bestużewa-Marlińskiego. Wszystkie opowiadania (poza udatną orientalną stylizacją w "Antarze" Sękowskiego) dają bardzo ciekawy wgląd na stosunki społeczne oraz obyczajowość (tak ludową, jak i arystokratyczną) carskiej Rosji pierwszej połowy XIX stulecia. Warto sięgnąć po tę pozycję, by zobaczyć, że proza gotycka nie jest jedynie domeną Anglosasów.