Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Napisałbym, że “Mistrz Sądu Ostatecznego” Leo Perutza to miks “Imienia róży” Umberto Eco, “Szachownicy flamandzkiej” Pereza Reverte i “Kataru” Lema. Napisałbym, gdyby nie fakt, że Perutz wydał swoją powieść na długo przed pierwszymi próbami literackimi każdego z wymienionych. I śmiem twierdzić, że dla każdego z nich był inspiracją. “Mistrz Sądu Ostatecznego” to nader zręczny kryminał, który (o dziwo!) doskonale wytrzymał próbę czasu. Ba! Dziś, kiedy tzw. kryminały retro ponownie święcą triumfy, powieść ta powinna doczekać się kolejnego wydania. Perutz z prawdziwą swadą prowadzi czytelnika od jednego zwrotu akcji do drugiego ani przez chwilę nie nudząc. Mamy tu również interesującą konstrukcję, grę z czytelnikiem i niejednoznaczne zakończenie. Ale najciekawszy robi się Perutz gdy pisze o sztuce. Dzieło to jego zdaniem akt ekspiacji, świecka spowiedź, próba zadośćuczynienia. Za każdym z nich stoi grzech, sprzeniewierzenie się jakimś zasadom, albo po prostu zbrodnia: ”niechaj bezmyślny tłum szaleje z zachwytu patrząc na dzieło sztuki - mnie odsłania ono zniszczoną duszę swego twórcy”. Być może przyjęcie takiego, a nie innego gatunku nieco zaważyło na recepcji autora. Być może całość jest nieco zmanierowana i przeszarżowana. Ale stworzył przecież Perutz postacie z krwi i kości, do tego doskonale oddał stan ducha rozedrganego dwudziestolecia, stojącego w rozkroku pomiędzy poszukiwaniem Tajemnicy, a próbą wyznania win. Mam więc wielką ochotę skompletować całą jego twórczość!