Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Po krótkim odrodzeniu języka sumeryjskiego, od 2000 roku p.n.e semicki język akadyjski podzielił się na dwa dialekty: babiloński i asyryjski (staroakadyjski to okres 2334-2193 p.n.e.). Mezopotamczycy – przynajmniej kapłan boga Marduka - Berosus, wierzyli/wierzył, że pismo to dar boga Oannesa o ciele ryby i głowie ludzkiej, gdy ludzie żyli bez porządku i dyscypliny. Wyszedł z wód Zatoki Perskiej i dał ludziom ten dar, za pierwszego króla mezopotamskiego Alorusa. Jednak istnieje też tradycja, że pismo wynalazł król Uruk - Enmerkar. Emerkar chciał pozyskać surowce od króla Arratty (w zamian Enmerkar rozwiązywał zagadki – rozwiązywał dopóki nie mógł sobie poradzić z zapamiętywaniem zawiłej i długiej wiadomości, aż do momentu gdy umieścił wiadomość na tabliczce glinianej – jeżeli Emerkar to „pan Kulaby” z inskrypcji. Nie jest to jasne w tekście. Enmerkar twierdzi że zawdzięcza mądrość bogini Nisabie – bogini Pisma – jak wierzył. Według autora pismo pojawia się nagle i nie jest to dar ewolucji. Może autor tu sugeruje czynnik nadprzyrodzony. Po takim krótkim wstępie pan Charpin przedstawia pracę asyriologów. Sam jest asyriologiem, więc to ważna część pierwszego rozdziału, poparta własnym doświadczeniem. Nie będę szczegółowo tego opisywał, ponieważ mógłbym zniekształcić przekaz. Dodam tylko, że jest trochę o paleografii. Okres staro akadyjski (2334-2193 p.n.e) wyróżnia się tym, że znaki odciskano bardzo elegancko; jak nigdy potem. XVII w. p. n. e - okres starobabiloński charakteryzuje pismo pochylone i trudne do odszyfrowania. Wyjaśniana jest natura logogramów i ideogramów. Logogram to znak – który niesie ze sobą wartość dźwiękową i znaczenie – np. sumeryjskie „Ka” „usta”, pisarz akadyjski odczytywał jako „pum” usta – więc w innym języku. Autor na podstawie inskrypcji obala teorię „jakoby większość społeczeństwa była niepiśmienna”. Pismo było powszechne wśród handlarzy – nie trzeba wiele znaków do nauczenia, aby się nauczyć pozostawiać dokumenty sprzedaży. Nawet wojskowi generałowie musieli umieć odczytywać poufne wiadomości – co jest poparte w inskrypcjach. Do w miarę komunikatywnej wiadomości wystarczyło już opanowanie 68 znaków – nawet władcy czy dwór byli niejednokrotnie piśmienni. Nie była więc to domena jedynie skrybów i kapłanów. Akadyjski w dialektach asyryjskim lub babilońskim to ok. 600 znaków do nauczenia, jednak wystarczy nie wiele znaków do opanowania; do komunikacji. Jedynie listy wymagały większej ich ilości. Autor obficie cytuje tabliczki na poparcie swojej tezy i jest dla mnie przekonujący. Ten stan rzeczy zawdzięczamy królowi Szulgi (2094–2047 p. n .e) poliglocie który znał kilka języków i wprowadził reformy edukacyjne – stworzył szkołę skrybów. Jedna z jego inskrypcji mówi nam: „Śpiewałem hymny z dawnych lat; od najdawniejszych czasów, tigi i zamzam moich poprzedników i nigdy nie recytowałem ich w sposób nie odpowiedni […] nie pozwoliłem popaść im w zapomnienie.” Rodzaje hymnów były takie jak adab, tigi, malgatum, širgidda, šumunša, kungar, balbale, gigid, zamzam. […]„Oby moje hymny były na ustach wszystkich, oby moich pieśni zawsze słuchano! Kazałem je spisać linijka po linijce w Domu Mądrości bogini Nisaby. Nikt nie może ich nigdy zapomnieć” […] pisał Szulgi. Bardzo skrótowo opisałem 1 Rozdział „Zajęcie dla specjalistów?”. Nie będę przedstawiał tu bogatej treści tej książki, jest ona krótka, ale obfita w cytaty z tabliczek. Zawiera 7 rozdziałów: Rozdział 2: o metodach nauczania i szkolnictwie, Rozdział 3: Dokumenty z archiwów, Rozdział 4: Gest, słowo i pismo w życiu prawnym, Rozdział 5 Korespondencja, Rozdział 6 Dzieła „literackie” i biblioteki, Rozdział 7 Przesłania do bogów i potomków. Książka jest napisana w naukowy sposób; są podawane najczęściej źródła – także asyryjskie, niestety wydawca umieścił przypisy na końcu książki, co jest bardzo niefortunne, ciężko i źle się to czyta. Do samej treści nie mam zastrzeżeń. Książka zasługuje na wysoką ocenę jednak za umieszczenie przypisów na końcu; odejmuję 2 gwiazdki. Książkę polecam zainteresowanym Asyriologią i państwem Babilońskim (dodam tylko, że rozdział 6 traktuje głównie o bibliotekach np. Asurbanipala - bardzo mało jest w tym rozdziale o samych dziełach literackich – informacje naprawdę szczątkowe). To dobre uzupełnienie (ta pozycja),recenzowanej już przeze mnie książki „Languages of Iraq – Ancient and Modern” (w tej angielskiej był opisywany akadyjski z jego dwoma dialektami i sumeryjski). Nadmienię, że współcześni Asyryjczycy to nie są Asyryjczycy dawni; co mówili po akadyjsku, współcześni Asyryjczycy mówią po aramejsku. Aramejczyków nazywano Asyryjczykami raczej nie w sensie etnicznym, tylko dlatego, że zamieszkiwali tereny dawnej Asyrii, a więc tych ostatnich należy wiązać z Asyrią raczej geograficznie, choć mogli być zmieszani z Asyryjczykami – Asyria wiele państw aramejskich wcieliła do swego kraju. Oczywiście pogańska literatura i zainteresowania wróżbiarstwem, przepowiedniami dawnych Babilończyków i Asyryjczyków może razić współczesnego czytelnika i mnie przewaraca się w żołądku, ale pomimo tego, z wyjątkiem tego, książka jest ciekawa. Przepraszam za błędy interpunkcyjne i powtórzenia wyrazów - z powodu braku czasu, nie byłem wstanie ich wszystkich poprawić.