Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Współczesna powieść rumuńskiego autora, pochodzącego z miasta opisanego w tytule. Oryginalny tytuł brzmi „Amerika de peste pogrom”, czyli Ameryka poza pogromem. Jak rzadko się zdarza nasza wersja brzmi lepiej i oddaje w istocie treść powieści. Narracja prowadzona jest naprzemiennie, w pierwszej osobie liczby pojedynczej przez Sanzianę (Suzy),Rumunkę współcześnie mieszkającą i pracującą w USA, opisującą swoje życie tam na bieżąco i chronologicznie (niestety, zbyt dokładnie i miejscami zbyt dosadnie) oraz w trzeciej osobie przez neutralnego narratora, opisującego chronologicznie wydarzenia rozgrywające się od lat dwudziestych minionego stulecia, do roku 1948 Czasowemu podziałowi fabuły odpowiada także geograficzny. Opowieść Suzy, jakkolwiek zaczyna się w Jassach, to jednak rozgrywa poza tym w USA, z małym wypadem do pewnego europejskiego miasta na koniec. Z kolei narracja trzecioosobowa dotyczy przede wszystkim Jassów i okolic, z małym wypadem do dwóch stolic. Oryginalny tytuł i okładka jednoznacznie wskazują na tematykę powieści i jej moment kulminacyjny. Jest nim ludobójczy pogrom Żydów w opisywanym mieście dokonany w czasie drugiej wojny światowej. W książce pokazany jest poprzez losy doktora Jacquesa Oxenberga, żydowskiego ginekologa z głównego miasta rumuńskiej Mołdawii oraz jego rodziny. Echa tego co się stało mają wpływ na losy amerykańskiej rodziny Bernsteinów wiele lat później, współcześnie do czasu napisania powieści. Albowiem jak twierdzi jeden z bohaterów - nie można przenieść kraju na podeszwie buta, ale zawsze coś się przyklei do obcasa. I to się sprawdza wielokrotnie, dosłownie i w przenośni. Przykleić się może nawet wbrew woli nosiciela. Książka jest pełna drastycznych opisów tortur, w tym morderstw i gwałtów, przemocy fizycznej i słownej. Ale pokazuje też ludzi wrażliwych, którzy byli ich ofiarami. Jednaj z nich ocaliło to życie, innym nie pomogło. Smutna i wstrząsająca, a jednocześnie na pewno szokująca dla wielu Rumunów powieść. Dotyka prawdziwych zdarzeń, prze lat fałszowanych w podręcznikach historii, o których większość nie chce mówić. Tym niemniej losy opisanych w książce postaci pokazują, że nie wolno zapomnieć.