Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Przegląd polityk bezpieczeństwa narodowego rozmaitych państw świata i zagadnień bezpieczeństwa różnych regionów. Jest to praca zbiorowa różnych autorów, więc wewnętrznie jest bardzo nierówna – niektóre opracowania (np. Marcina Kaczmarskiego) są faktograficznie wyraźnie lepsze, inne zaś (np. Aleksandry Zięby) wyraźnie słabsze. Na krytykę zasługuje jednak przede wszystkim organizująca tom, a charakterystyczna dla całej warszawskiej szkoły stosunków międzynarodowych, metodologia opierająca analizę o dokumenty i formalne porozumienia oraz instytucje, za swoiste metazałożenie obierająca zaś wszechstronne poparcie dla internacjonalizacji i instytucjonalizacji stosunków międzynarodowych (co wpisuje się ogólnie w teoretyczny nurt liberalnego instytucjonalizmu). Powoduje to przeakcentowanie znaczenia rozmaitych formalnych aspektów stosunków międzynarodowych, poza fasadą których nienaświetlony pozostaje faktyczny układ sił i zależności w świecie. Dla każdego średnio zorientowanego obserwatora polityki międzynarodowej jest na przykład jasne, że Organizacja Państw Amerykańskich jest przede wszystkim narzędziem dominacji USA nad łacińskimi krajami Ameryki, podobnie jak jasne jest na przykład, że europejskie talassokracje (UK, Holandia, Portugalia, Norwegia, Dania) i państwa postkomunistyczne (Polska, republiki bałtyckie) są instrumentami paraliżowania przez Waszyngton projektów konsolidacji i geopolitycznej emancypacji Europy. Z opracowań autorów ISM UW, w tym również z tego tutaj omawianego, takich rzeczy się jednak nie dowiemy, są oni bowiem tak zafascynowani kolejno tworzonymi np. w ramach UE instytucjami i zawieranymi porozumieniami, ze nadają jej przez to rangę samodzielnego podmiotu, podobnie jak np. OPA uznają za rzeczywiście wielostronną organizację panamerykańską. Tak spaczoną perspektywę zniekształca dodatkowo programowa niechęć do geopolityki wyartykułowana kilkukrotnie przez prof. Romana Kuźniara i najwyraźniej obowiązująca też dla pochodzących z jego nadania kadr ISM, PISM i MSZ, co wyraźnie odbija się w wychodzących z tych gremiów publikacjach – w tym również w tu omawianej. Strategia funkcjonuje więc w optyce Autorów tomu w próżni – niezależnie i w oderwaniu od geografii, demografii, etnografii itp., warunkowana jest zaś jedynie przez prawo międzynarodowe i instytucje międzynarodowe. Wykształceni na takich metodologicznych anachronizmach polscy eksperci i praktycy polityki zagranicznej prowadzą zaś później tę politykę tak, jak dosadnie podsumował ją swego czasu Radosław Sikorski. Za ograniczenia mentalne decydentów i teoretyków pętające potencjał polskiej polityki zagranicznej odpowiadają zaś w dużej mierze koncepcje warszawskiej szkoły stosunków międzynarodowych. Publikację można przeczytać jako powtórzenie i uporządkowanie elementarnej faktografii, ale większa jej część jest pod tym względem naprawdę słaba i na bardzo podstawowym poziomie (wątpliwy jest też dobór omawianych zagadnień: dlaczego na przykład nie przedstawiono polityki bezpieczeństwa Iranu, tyle zaś miejsca poświęcono niesamodzielnym doktrynom UK będącego satelitą Waszyngtonu, czy NRF będącej pod quasi-okupacją USA?),metodologicznie natomiast jest to publikacja szkodliwa i zniekształcająca ogląd rzeczywistości.