Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Niesamowicie ciekawa książka, która z punktu widzenia onomastyki (i nie tylko) wiele wnosi do zrozumienia mitologii naszych przodków. "Bogoznawstwo Sławjan" napisane jest przepiękną archaiczną polszczyzną (I wydanie z 1925 r.),zaś Autorem tej niewielkiej książeczki jest architekt i konserwator sztuki, a z zamiłowania, jak się okazuje, badacz dziejów Polski przedchrześcijańskiej. Przed przeczytaniem tej pozycji warto zapoznać się z "Mitologią słowiańską i polską" Aleksandra Brücknera, gdyż prof. Jan Sas Zubrzycki dość często polemizuje, przynajmniej w początkowych partiach, właśnie z poglądami tego slawisty i odwołując się do wspomnianej książki zarzuca Brücknerowi podważanie i ośmieszanie rodzimych źródeł. Na początku Autor omawia święte symbole dla "pogańskich" Słowian i wymienia wśród nich: kołomir (krzyż w kole),kątomir (świaszczyca = swastyka). Następnie przechodzi do omówienia słowiańskich bóstw. Najważniejszym z nich miał być Swiatowid i to: "Do niego tylko odnieść należy znak tego miru, wedle którego uzmysławiano cztery strony widzenia Boga, czyli Światowida". "Światowid był od czasów niepamiętnych bogiem najwyższym Słowian i Lechitów, Sarmatów i Szczytjanów, a znakiem jego była świaszczyca, czyli mir jako pokój, sława, miłość". Oprócz tego do panteonu słowiańskiego zalicza również Białoboga i Czarnoboga i objaśnia: "Świat cały był świętością, a świętość objawiała się pięknością świata. Gdzie jasność i promień słoneczny, tam błogosławieństwo i życie, to świętość Białoboga. Gdzie ciemność i noc groźna, tam okropność do śmierci idąca i zniszczenie, to świętość przeciwna Czarnoboga". Wymienieni są jeszcze Swarożyc (Świętoróg) - tu nawiązanie do świętych rogów księżyca (okazuje się, że słowiański półksiężyc był wcześniejszy niż wiara Mahometa!) i Radogość (vide: święte prawo gościnności - Gość w dom - Bóg w dom). Znakiem Białoboga miał być Orzeł, a Czarnoboga - Lew. I tutaj ciekawostka: w dawnych czasach Morze Sarmackie (Bałtyk) zwane było Białym, a Morze Czarne - Lwim. Orzeł znamionował cnoty i dobro, Lew - występki i potęgi zła. Ciąg dalszy zaskoczeń lingwistycznych - według Autora "orzeł" w mowie najdawniejszej to "kór" (tak, z taką pisownią!). "Stąd Bractwo Strzeleckie w Krakowie zwane Bractwem Kórkowym (czyli orła srebrnego)". Muszę tutaj zrobić małą dygresję, gdyż współcześnie nazwę "Bractwo Kurkowe", jak sprawdziłam, rzekomo wywodzi się od figurki kura, do którego przynależący do tego związku strzeleckiego celują doskonaląc swoją sprawność. Trochę to dziwne uzasadnienie i mało nobilitujące..., chyba tłumaczenie Pana Zubrzyckiego bardziej mnie przekonuje. Podobno również nazwa "Karkonosze" kiedyś brzmiała "Kórakonosze" - może dotąd niejasną etymologię nazwy tych gór tłumaczenie Pana Zubrzyckiego oświeci? Bardzo interesujące są również wyjaśnienia pochodzenia imienia Kraka i legendy o Smoku Wawelskim, również nierozerwalnie związane ze zwierzęcą symboliką (której zresztą w książce jest dużo więcej: tur, żubr, bawół, koń): "Tak Krakus książę to nic innego jak dawny Kórokórz do Jasnoboga pod postacią orła białego należący, a ponieważ musiano zatrzeć ślady pierwotności, zamieniono orła w kruka, który po dziś dzień kracze". "Tak smok, w jaskini pod Wawelem żyjący, to nic innego, jak dawny Lew do Czarnoboga pod postacią potwora należący, którego uduszono za działaniem wiary Chrystusowej". To tylko krótkie fragmenty z tej prawdziwej skarbnicy objaśniającej nam niezrozumiałe dotąd pochodzenie nazw własnych. Dalej znaleźć można również omówienie jak np. kiedyś nazywała się Łysogóra, Maczuga Herkulesa, skąd wywodzą się takie nazwy jak: kościół i Belweder oraz, że nazwa skały Stół Zbójnicki tak naprawdę pierwotnie nie miała nic wspólnego z żadnym rozbójnikiem. Oczywiście nie wszystkie informacje przekazywane tutaj przez Autora są przekonujące, ale ogólnie książka bardzo skłania do refleksji, bo choć napisana prawie sto lat temu, to podstawowe pytanie Pana prof. Zubrzyckiego nadal pozostaje aktualne: Dlaczego z takim chorym i bezkrytycznym upodobaniem sami naśladujemy obce wzorce i pozwalamy, aby inni deprecjonowali naszą kulturę, język i historię? Książkę polecam wszystkim osobom, którzy czują się Polakami, a nie tylko są polskojęzyczni.* :) * Pierwotnie recenzja zamieszczona na stronie: www.bookfreak.pl