Tym razem lektura miała dodatkowy smak – po raz pierwszy przeczytałam ponad połowę opowieści o przygodach Muminków od razu, jedną po drugiej, a to dzięki pięknie wydanemu, jubileuszowemu (90 lat wydawnictwa Nasza Księgarnia!) tomisku. Niespodzianką okazało się dla mnie pierwsze opowiadanie o Muminkach „Małe trolle i duża powódź”, napisane w 1939 r., również zamieszczone w tomie. Nie znałam go, mimo mojej wieloletniej przyjaźni z sympatycznymi trollami, po krótkich poszukiwaniach wyjaśniło się, dlaczego tak się stało. Otóż, podczas gdy reszta historii muminkowych ukazała się w naszym kraju w latach 60., 70. i w roku 1980, wspomniane wyżej opowiadanie miało swoją polską premierę dopiero w 1995 r., a wtedy pociągały mnie już zgoła inne lektury.

Pięciokrotne zagłębienie się w świat małych stworzonek (lubiących wiązać kokardkę na ogonie) przyniosło z każdym zanurzeniem inne emocje. Wspomniane już opowiadanie o powodzi tchnęło tęsknym niepokojem ekspedycji poszukiwawczej. Druga historia „Kometa nad Doliną Muminków” zionęła apokaliptycznym lękiem splecionym w piękny warkocz z ciekawością poznawczą i radością spotkań rodzinnych i przyjacielskich. Emocje pojawiające się podczas lektury „W Dolinie Muminków” przybierają różne odcienie i układają się w podwójną tęczę – od radości, przez zazdrość, zdumienie, po wstyd i gniew. Wyczekiwane „Lato Muminków” przyniosło katastrofalny strach a także powiew Sztuki. Wyjątkowo jednak rozsmakowałam się w „Zimie Muminków”, z całą jej niespodziewaną powolnością, niezrozumiałej pobudce Muminka, który zawsze (tak jak jego rodzina) przesypiał całą zimę. Z ciekawością obserwowałam tego biedaka, snującego się bez celu po pustym domu, usiłującego wymyślać sobie zajęcia dla zabicia nieśmiertelnego czasu, samotnego w nieprzebranym tłumie gości. Jednakże, mimo trudności i wyzwań oraz samotności, zima miała w sobie coś kojącego – w swojej skończoności, pewnym bezczasie oraz ciekawych nowych odkryciach, które były możliwie właśnie tylko w czasie tego bezruchu przyrody, po aktywnej i zwariowanej wiośnie oraz burzliwym w gwałtowne wydarzenia lecie i pracowitej jesieni.

Zdumiewa liczba bohaterów, pojawianie się wciąż nowych, dziwacznych indywiduów, z całym bogactwem ich cech i historii. Postaci są skomplikowane i w nowych sytuacjach ujawniają często zaskakujące, nowe oblicze. Obfitość postaw i osobowości stworzonek umożliwia wybór z tego wachlarza postaci najbliższej danemu czytelnikowi, a nawet stwarza szansę zmiany tego ulubionego wraz z kolejną lekturą i upływem lat czytającego. W dzieciństwie zachwycona Muminkiem, w kapryśnej adolescencji butnowniczą Małą Mi, przez chwilę potem utożsamiałam się z Mamą Muminka, by teraz odkryć pokrewną duszę w osobie... Paszczaka. Zakochałam się w jego ponurej minie, wiecznym zrzędzeniu, samotniczym egoizmie, aspołecznej postawie oraz – co nie dziwi zapewne – w jego obsesyjnym kolekcjonerstwie, pasji silniejszej niż potop i huragan.

Może w tym właśnie tkwi tajemnica wspaniałego świata Muminków – mimo pełni (cudownie niesłodki, a nawet często gorzki tekst w połączeniu z doskonale komponującymi się z nim ilustracjami autorki) i bogactwa stwarza wielką przestrzeń do odczytań, skojarzeń oraz wyboru obiektu aktualnej adoracji (identyfikacji).

Jowita Marzec