„Zaznaczam, że nie dociekam tu prawdy historycznej. Nie jestem historykiem i nie badam choćby archiwów IPN-u, ale wskazuję, gdzie przebiegają linie frontu wojny polsko – (nie)polskiej. Zastanawiam się, co statystycznie przeciętny Polak może począć w momencie znalezienia się pod ideologicznym obstrzałem”.
Wszyscy zgodzimy się co do tego, że od kilkunastu już lat w Polsce ma miejsce zacięty spór polityczny. Widać to wyraźnie od 2005 roku, gdy zamiast zapowiadanej koalicji Prawa i Sprawiedliwości z Platformą Obywatelską drogi tych partii na trwale się rozeszły. Z czasem spór – będący czymś normalnym w systemie demokratycznym – przerodził się niemal w otwartą wojnę. Przeciwnik polityczny stał się „wrogiem”, którego należy zniszczyć za wszelką cenę. Dlaczego tak się stało? Jakie procesy do tego doprowadziły? Czy jest jeszcze szansa na zmianę tego stanu rzeczy?
Między innymi takim rozważaniom poświęcona jest bardzo inspirująca książka Andrzeja Paradysza pod tytułem „Śladami wojny polsko – (nie)polskiej 1989 – 2021”. Ukazała się ona nakładem Wydawnictwa Naukowego FNCE. Autor w bardzo ciekawy sposób opisuje najważniejsze spory i podziały, jakie miały miejsce w Polsce w latach 1989 – 2021. Lektura tej książki prowokuje i zmusza do refleksji – nawet jeśli nie podzielamy wszystkich tez jej autora.
Recenzowana publikacja składa się z dwóch głównych części. „Rekonesans” to rozważania o wojnie polsko – (nie)polskiej umieszczone na tle przemian globalnych. Autor dokonuje przeglądu najważniejszych prądów filozoficznych, socjologicznych i społecznych. Analizy te zawarł w formie eseju naukowego, starając się przy tym dotrzeć do możliwie szerokiego grona odbiorców. Dowiemy się zatem, co o wojnie i pokoju sądzono w poprzednich epokach – starożytności, średniowieczu i czasach nowożytnych. Paradysz stawia mocną tezę, że współczesną politykę można opisywać i analizować jako wojnę. Wyjaśnia przy tym rodowód dwóch wielkich graczy polskiej sceny politycznej – PO i PiS-u. Wskazuje na aktualne podziały socjopolityczne.
Druga część książki to chronologiczny przegląd wojen toczonych w polskiej polityce od roku 1989. Oczywiście konflikty i spory między partiami i politykami są czymś normalnym w systemie demokratycznym. Jednak czasem mogą one przekroczyć punkt krytyczny. Stają się wtedy celem samym w sobie, zamiast służyć rozwojowi państwa i społeczeństwa.
W Polsce wojna między różnymi plemionami politycznymi trwa już od 1989 roku. Pierwszym jej etapem są dwie legendy Okrągłego Stołu. Czy był on zmową i zdradą elit? Czy rzeczywiście najważniejszym wydarzeniem dla narodzin III RP? Choć od tych słynnych obrad minęło już kilkadziesiąt lat, to jednak spór o ich znaczenie jest ciągle żywy w polskiej polityce.
Dużą rolę w upublicznieniu sporów w łonie Solidarności odegrał prezydent Lech Wałęsa i jego słynne hasło „wojny na górze”. Dziś jednak absolutnie nie możemy powiedzieć, że na dole panuje pokój wtedy, gdy na górze jest wojna. Dziś partie polityczne dorobiły się rzesz oddanych wyznawców, którzy toczą ze sobą walkę praktycznie na okrągło – w sieci, na portalach społecznościowych itp.
Autor bardzo negatywnie ocenia polskie elity intelektualne i polityków. Trafnie zauważa, że poświęciły one poszukiwanie obiektywnej prawdy dla bieżących korzyści. Stąd też stan ciągłej wojny, szukania wrogów i walka z nimi. Walka rozumiana nie jako spór o przyszłość Polski i drogi jej rozwoju, lecz walka prowadzona dla doraźnych korzyści, czyli utrzymania się u władzy.
Nie będę referował tutaj treści książki, ani dokonywał jej streszczenia – nie chcąc odbierać przyjemności z lektury przyszłym czytelnikom. Powiem tylko, że autor nie pomija żadnego z kluczowych sporów, którymi na co dzień żyła Polska do 2021 roku. Czasem jednak podczas lektury miałem wrażenie, że jednej ze stron obrywa się jakby bardziej, a Andrzej Paradysz zdradza swoje sympatie i antypatie – do czego oczywiście ma prawo.
Czy zatem jest wyjście z tej sytuacji, w której dziś jesteśmy? Czy jest możliwy lepszy styl uprawiania polityki i lepsza władza? Antidotum może stanowić edukacja obywatelska i wychowanie w demokracji.
W podsumowaniu autor przedstawia (po)wojenny bilans i swoje pokojowe postulaty.
„Śladami wojny polsko – (nie)polskiej 1989 – 2021” to według mnie lektura obowiązkowa dla wszystkich interesujących się polityką i aktualną sytuacją w naszym kraju. Skłania ona do refleksji i stawia ważne pytania o kondycję polskiej klasy politycznej i przyszłość Polski. Polecam ten tytuł waszej uwadze.

„Zaznaczam, że nie dociekam tu prawdy historycznej. Nie jestem historykiem i nie badam choćby archiwów IPN-u, ale wskazuję, gdzie przebiegają linie frontu wojny polsko – (nie)polskiej. Zastanawiam się, co statystycznie przeciętny Polak może począć w momencie znalezienia się pod ideologicznym obstrzałem”.
Wszyscy zgodzimy się co do tego, że od kilkunastu już lat w Polsce ma...